Δισκοκριτική Paradise Lost

Paradise Lost: “In Requiem”
Οι Paradise lost μετά τον τελευταίο και ομώνυμο δίσκο τους επανήλθαν δριμύτεροι στην μεταλλική μουσική σκηνή με ένα νέο album εν ονόματι "In Requiem”.Σίγουρα ο τίτλος είναι ενδεικτικότατος του περιεχομένου του album.Η μπάντα πάντως κατάφερε για δεύτερη φορά τα τελευταία χρόνια να μας υπενθυμίσουν ποια είναι η πραγματική τους ταυτότητα! Το “In Requiem” είναι ένας νέος δίσκος από τον οποίο το βρετανικό group φαίνεται ιδιαίτερα οργισμένο, κάπως φαρμακωμένο...Μάλιστα το artwork του δίσκου ακολουθεί πιστά το περιεχόμενο του.
Οι συνθέσεις δεν παύουν για άλλη μια φορά να είναι κορυφαίες ,μεγαλειώδεις. Κυριαρχούν δυνατά riff και η φωνή του Holmes είναι ότι πρέπει πάνω σε αυτά. Οι στίχοι ακολουθούν την μουσική. Υπάρχουν φράσεις πολύ δυνατές εκεί ακριβώς που χρειάζονται. Στίχοι που αφήνουν τον ακροατή να παρασυρθεί από τις λέξεις ακόμη και αν δεν βγάζει κανένα απολύτως νόημα.
Η αυλαία ανοίγει με ένα επιβλητικό εισαγωγικό κομμάτι το “Never for the damned” και πέφτει με ένα άκρως δραματικό, το “Your own reality”. Υπάρχουν αρκετά ρυθμικά κομμάτια τα “Ash and Debris”,”Beneath black Skies”, “Enemy” στα οποία υπάρχει απόλυτο ή μάλλον ένα απίστευτο δέσιμο μουσικής, ρυθμού και στίχου. Κομμάτια όπως το “Fallen Children” και το ”Sedative God” είναι ανοιχτά σε ερμηνείες και έχουν κάποιες θρησκευτικές αναφορές. Το “Requiem” είναι ένα κλασσικό old school Paradise lost κομματιού μιλάει για φόβο, ενώ τα “Enemy” και “Unreachable” ξεχειλίζουν από μίσος, πικρία και οργή.
Οι Paradise Lost είναι ένα από τα πολύ καλά συγκροτήματα στον χώρο του metal.H μπάντα δεν έχει αλλάξει ύφος και στυλ από το “Draconian Times”. Να επισημάνω βέβαια ότι το “In Requiem” δεν αποτελεί νέο “Icon”. Άλλες εποχές...Άλλοι τρόποι σκέψης!!! Αφήνει όμως τον ακροατή να ψάχνει και να αναζητεί.
Γιατί να τον αποκτήσετε: Είναι ένα πολύ καλό album με γαματους στίχους και.....είναι PARADISE LOST!!! Ακούστε το και τα συμπεράσματα δικά σας! Θα σας αρέσει!
8.5/10 Akasha
Σ.υ.υ.: Όταν φώναζα εγώ ότι τα “One Second”, “Host” και “Symbol Of Life” είναι πειραματισμοί που θα χρησιμεύσουν ως αναπόσπαστα στοιχεία στο μέλλον και μαζί με αυτά του ένδοξου παρελθόντος θα συνάψουν εξαιρετικά δημιουργήματα στο χώρο της μουσικής μας, οι περισσότεροι μου έριχναν καντήλια. Το ομώνυμο τους και το “In Requiem” είναι απτές αποδείξεις αυτού που έλεγα. Πότε θα καταλάβετε ότι η μουσική μας έχει ανάγκη την εξέλιξη? Οι Paradise Lost μας τσάκισαν και δείχνουν τον δρόμο, όσοι έχουν κότσια ακολουθούν…

Έρευνα-"ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ – ΚΡΑΤΟΥΣ Σχέσεις σύγκρουσης, υπονόμευσης, ελέγχου και συνεργασίας " από τον Northwind

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ – ΚΡΑΤΟΥΣ
Σχέσεις σύγκρουσης, υπονόμευσης, ελέγχου και συνεργασίας

Ιδιαίτερα στις μέρες μας παρακολουθούμε ότι το δίλημμα χωρισμού κράτους – πολιτικής εξουσίας τίθεται οξύ. Πριν προχωρήσουμε σε οποιαδήποτε ανάλυση για τις σχέσεις κράτους – εξουσίας, πρέπει να προσδιορίσουμε σαφώς τη λειτουργία καθενός από τους θεσμούς αυτούς.
Σκοπός της πολιτείας είναι η επιδίωξη και εξασφάλιση του κοινού καλού, η εγκαθίδρυση της ειρήνης και της ασφάλειας των πολιτών, καθώς και η προστασία του λαού από τους εχθρούς. Αντίθετα, σκοπός της εκκλησίας είναι η πνευματική καθοδήγηση και η ηθική στήριξη του ποιμνίου της, που είναι ο λαός, κατά το πρότυπο του ιδρυτή της εκκλησίας Χριστού. Ενδεικτικά είναι όσα γράφει ο Ν. Μπουγάτσος: «Οι σχέσεις της Εκκλησίας και του κράτους (πολιτείας) είναι ένα αιώνιο πρόβλημα. Είναι μια μορφή του φιλοσοφικού προβλήματος της σχέσης του πνεύματος και της ύλης".
...Γιατί η μεν Εκκλησία ενδιαφέρεται κυρίως για την πνευματική προαγωγή (και εξυπηρέτηση) του πνεύματος, ενώ το κράτος ενδιαφέρεται για την εξυπηρέτηση κυρίως των υλικών αναγκών του ανθρώπου. Για τον ορθόδοξο, όμως, χριστιανό δεν υπάρχει πρόβλημα, αφού η ύλη και το πνεύμα συνυπάρχουν και συνεργάζονται όπως τα συγκοινωνούντα δοχεία. Αυτή την αρμονία της ύλης και του πνεύματος στον άνθρωπο τη διέσπασε η αμαρτία (στη μεταπτωτική περίοδο) και δημιούργησε μέσα στον άνθρωπο αντιθετικές σχέσεις. Μια λεπτομέρεια αυτών των σχέσεων είναι οι σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας (μεταχριστιανικά) και πολιτείας (μεταπτωτικά και μεταχριστιανικά). Όσο επικρατεί η ψυχολογία της μεταπτωτικής περιόδου (της αμαρτίας), εκκοσμικεύονται οι πνευματικά αναγεννημένοι χριστιανοί και ξαναγυρίζουν στην αμαρτωλή μεταπτωτική ψυχολογία, με αποτέλεσμα να οξύνεται το πρόβλημα των σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας». (Ο ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ, εκδόσεις ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ, ΑΘΗΝΑ 2000, σελ. 25).


α. Θεωρητικό υπόβαθρο της σχέσης Εκκλησίας – Κράτους
Οι δυο θεσμοί, εκκλησία και Κράτος πολώνονται γύρω από τις θεμελιακές έννοιες, πίστης και γνώσης. Η πίστη είναι μια ατομική, μεμονωμένη πράξη αφοσίωσης στο θεό. Τα πράγματα δεν είναι απλά με τα γνώση. Τι είδους γνώση εννοείται; Η γνώση είναι ισοδύναμη με το λόγο, το ανθρώπινο λογικό που μέσω του Αριστοτέλους κυρίως πέρασε στην μεσαιωνική και μεταμεσαιωνική Ευρώπη ως σχολαστικισμός. Κυριώτερος τομέας αντιπροσώπευσης της γνώσης είναι η Φιλοσοφία. Η Καθολική Εκκλησία ήταν διαχειριστής αυτής της γνώσης. Η Φιλοσοφία έμελλε να υπηρετήσει την Θεολογία (Philosophia ancilla Theologiae), με συνέπεια να αφομοιώνει τους διάφορους τύπους γνώσης, και ιδιαίτερα τις γνώσεις που αφορούν την πολιτική και κοινωνική συγκρότηση των ανθρώπων, στο δογματικό πλαίσιο της βιβλικής αποκάλυψης. Η πολιτική και κοινωνική ζωή στηρίζεται στον Θεϊκό Δίκαιο. Κατά τον Χριστιανισμό η πολιτική αρετή, όπως κατά τον Αριστοτέλη η πολιτική αρετή είναι η εκδήλωση αρετής, είναι η προετοιμασία για την τελική σωτηρία του. Σ’ αυτό συνέβαλε μεταξύ άλλων και ο Θωμάς ο Ακινάτης (Tommaso d’ Aquino). Ποια όμως μορφή κράτους μπορεί να αγκαλιάσει όσα μόλις είπαμε. Σκέψεις πάνω σ’ αυτό έκανε ο Ακινάτης, όπως και πολλοί άλλοι:
Η μορφή διακυβέρνησης που προτιμά ο Ακινάτης είναι η μοναρχία:
«Ο Κύριος λέει με το στόμα του Ιεζεκιήλ:«ο δούλος μου Δαβίδ θα γίνει βασιλιάς όλων και ένας μόνο θα είναι ο ποιμένας όλων» (De regimine principum I,1).Το έργο του μονάρχη υποβοηθείται από αριστοκράτες συμβούλους. Αλλά ο λαός, παρόλο που αυτός επιλέγει τους άρχοντες, δεν είναι σε θέση να συμμετέχει πραγματικά στη διακυβέρνηση. Η δημοκρατία δεν θεωρείται εδώ σύμφωνη με τη φύση, γιατί μερικά άτομα γεννώνται ανώτερα και άλλα κατώτερα. Άλλοι, λοιπόν, είναι από τη φύση τους άξιοι για αρχηγοί και άλλοι, οι πολλοί, προορισμένοι να τους ακολουθούν. Αλλά η πολιτική εξουσία είναι κι αυτή από τη φύση της υποτελής στη θεϊκή εξουσία. Επειδή κάθε κοσμική εξουσία πηγάζει από το θεό, η εκκλησία, που είναι εξουσιοδοτημένη απ’ αυτόν να εκπληρώσει την αποστολή της πάνω στη γη αντιπρόσωπός του, κατέχει τον έλεγχο όλων των επίγειων κοσμικών δυνάμεων. Έτσι, οι κοσμικοί άρχοντες οφείλουν υποταγή στους εκκλησιαστικούς άρχοντες".
Ο Τερτυλλιανός, ο χριστιανός συγγραφέας, έχει τονίσει αυτήν την διαφοροποίηση μεταξύ Αθήνας και Ιερουσαλήμ, παλαιού και νέου κόσμου, φιλοσοφικού στοχασμού και χριστιανικής διδασκαλίας, λογικής γνώσης και θρησκευτικής πίστης. Ο χριστιανός δεν χρειάζεται λογικά επιχειρήματα, για να πιστεύσει, αλλά, αντιθέτως, αυτό που πιστεύει, το πιστεύει, επειδή είναι παράλογο (credo quia absurdum De carne Christi, 5).
Στην πατερική σκέψη η σχέση «γνώση και πίστη» ή «λόγος και πίστη» προβάλλεται με μια ένταση που δείχνει πως η πίστη διατηρεί πάντοτε το προβάδισμα. Η ορθολογική γνώση αποτελεί την αρχή μονάχα και χρησιμεύει σαν βοηθητικό μέσο, ενώ η πίστη είναι ο δρόμος και το πλήρωμα της όλης πορείας του ανθρώπου για την αλήθεια. Ο θεϊκός λόγος εγκλείει μέσα του τον φιλοσοφικό λόγο. Οι χριστιανοί κατέχουν με την πίστη την αλήθεια που στα χαμένα ψάχνουν να βρουν οι φιλόσοφοι με το λόγο. Η θέση αυτή θα αποτελέσει το θεμέλιο λίθο για τον λεγόμενο παποκαισαρισμό.
Από χριστιανική άποψη, η σχέση αυτή αναλύεται καθαρά από τον Γρηγόριο Νύσσης με τις ακόλουθες προτάσεις:
α) ενώ η γνώση πηγάζει από το λόγο, η πίστη πηγάζει από το θεό
β) ενώ ο λόγος απαντά σε προβλήματα του κόσμου, η πίστη αφορά θρησκευτικά ζητήματα.
Τότε έρχεται ο πατέρας της δυτικής σκέψης, ο Αυγουστίνος, που πρότεινε τη σύνθεση της πίστης και του λόγου, η οποία, αν και δεν έχει από μόνη της καμία ουσία, επηρέασε στο εξής τη δυτική σκέψη καθ’ όλο το Μεσαίωνα. Στο πολύ γνωστό έργο του De Civitate Dei (Περί της Πολιτείας του Θεού) εμφανώς επηρεασμένο από την φιλοσοφική σκέψη του Πλάτωνος, περιγράφει τις δυο πολιτείες που αντιπροσωπεύουν αντίστοιχα τον κόσμο του ουρανού και τον κόσμο της γης.
«Δυο διαφορετικά είδη αγάπης κυριαρχούν στις δυο πολιτείες: στη γήινη πολιτεία κυριαρχεί η αγάπη του εαυτού μας που φτάνει ως την περιφρόνηση του θεού· στην ουράνια πολιτεία κυριαρχεί η αγάπη προς το θεό που φτάνει ως την περιφρόνηση του εαυτού μας. Η μια καταξιώνεται στον εαυτό της, η άλλη στο θεό. Η μια επιδιώκει τη δόξα των ανθρώπων, η άλλη έχει για μεγαλύτερη δόξα της το θεό, μάρτυρα της συνείδησης. Η μία σηκώνει το κεφάλι της και επαίρεται για τη δόξα της, η άλλη λέει στο θεό της: «Συ είσαι η δόξα μου, εσύ ανυψώνεις την κεφαλή μου». Η μία κυριαρχείται, στις αρχές και στις επιδιώξεις της, από τη λαχτάρα της εξουσίας, η άλλη μας δείχνει, σε αμοιβαία ένωση με τη χάρη του θεού, τους αρχηγούς να ασκούν την εξουσία και τους υπηκόους να υποτάσσονται. Η μια αγαπά τη δύναμή της στο πρόσωπο των ισχυρών της, η άλλη λέει στο θεό της: «Εσένα θα αγαπώ, Κύριε, συ είσαι η δύναμή μου». (Αυγουστίνος, De Civitate Dei, XIV, 28)

β. Η θρησκευτική και πολιτική εξουσία μέσα στους αιώνες

Α. Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ
Μια πρώτη έκφανση για την σχέση θρησκευτικής εξουσίας και πολιτικής εξουσίας μπορεί κανείς να βρει από τα προϊστορικά ήδη χρόνια, στα οποία η θέση της θρησκευτικής εξουσίας ήταν πολλές φορές ξεχωριστή και στις θεοκρατικές κοινωνίες των μεγάλων πολιτισμών της Ανατολής (Σουμέριοι, Ακκάδιοι, Βαβυλώνιοι) μάλιστα το ιερατείο ήταν εξίσου ισχυρό ή και ισχυρότερο από τον μονάρχη: μόνο ο ιερέας της φυλής είχε το χάρισμα να μεταδώσει και να ερμηνεύσει τη θεία θέληση στους υπολοίπους συνανθρώπους της φυλής του. Αργότερα φύλαρχος ή αρχηγός μια ομάδας μπορούσε να γίνει εκείνος που είχε την ικανότητα αυτής της διαμεσολάβησης μεταξύ θεού και ανθρώπων. Έγινε, κοντολογίς, ένα ΄΄μέντιουμ΄΄(medium), ένα ενδιάμεσο θεού και ανθρώπων, πράγμα που γίνεται αντιληπτό και από την ετυμολογία της λέξης που χρησιμοποιείτο για τον βασιλιά, μέδων ή ευρυμέδων ή Μήδεια. Το ρόλο αυτόν του διαμεσολαβητή μεταξύ θεού και ανθρώπων το διατήρησε αργότερα ο μάντις των ιστορικών χρόνων.
Στα ομηρικά έπη (8ος π.Χ. αι.) συναντούμε την πρώτη καταγεγραμμένη αντιπαράθεση ανάμεσα στον Αγαμέμνονα και στον μάντη Κάλχαντα (Α΄ Ιλιάδος). Η μαντεία του Κάλχαντα που σήμανε ότι για τις συμφορές που υπέστη ο στρατός των Αργείων οφείλονταν η απαράδεκτη στάση και συμπεριφορά του Αγαμέμνονα προς τον ιερέα Χρύση και την άρνησή του να αποδώσει την κόρη του Χρυσηίδα στον πατέρα της δεν ικανοποίησε τον ευρυάνακτα Αγαμέμνονα:
«Μάντη κακέ, που λόγο πρόσχαρο δε μου ‘χεις πει ποτέ σου!/ Πάντα η καρδιά σου εσένα χαίρεται κακό να προφητεύει·/ εσύ καλό μηδέ ξεστόμισες μηδ’ έκαμες ποτέ σου»
(Α 106 – 108, μετάφρ. Ν. Καζαντζάκη – Ι. Θ. Κακριδή)
Ωστόσο, ο βασιλιάς πείθεται για καλό του σύνολο και συμμορφώνεται με την μαντεία του Κάλχαντα:
«Κι όμως, αν πρέπει, παίρνω απόφαση και τήνε δίνω πίσω· / να μην αφανιστεί το ασκέρι μας, να μείνει ακέριο θέλω» (Α 116 – 117 μετάφρ. Ν. Καζαντζάκη – Ι. Θ. Κακριδή).
Στην αρχαία τραγωδία ή ίδια σύγκρουση χαρακτηρίζει τις σχέσεις πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας. Ο Σοφοκλής (496 – 406 π.Χ.), στην τραγωδία του Αντιγόνη, παρουσιάζει την έντονη διαμάχη μεταξύ του άλλου μεγάλου μάντεως, του Τειρεσία, και του Κρέοντος, βασιλέως των Θηβών (στ. 990 – 1090).


Β. ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ - ΚΡΑΤΟΥΣ ΣΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ
Δυο είναι οι σχέσεις Εκκλησίας και κράτους, οι σχέσεις του παποκαισαρισμού και οι σχέσεις του καισαροπαπισμού. Ο παποκαισαρισμός είναι η προσπάθεια της Εκκλησίας (θρησκείας) να ασκεί και πολιτική εξουσία ή να υποκαθιστά την πολιτική εξουσία, και η πολιτεία να υποτάσσεται στην εκκλησία. Ενώ το αντίθετο είναι το φαινόμενο του καισαροπαπισμού. Η διαρκής διαμάχη για επικράτηση μεταξύ των Δυτικών ηγεμόνων και του Προκαθήμενου της Ρωμαϊκής Εκκλησίας είχε ως συνέπεια την βαθμιαία μείωση της εξουσίας του πάπα στα δυτικά κράτη και την ταυτόχρονη προσπάθεια εγκαθίδρυσης του καισαροπαπισμού ως πολιτικής ιδεολογίας. Η πτώση της μοναρχίας στην Ευρώπη και η άνοδος του έθνους – κράτους σταθεροποίησε το διαμορφούμενο καθεστώς του καισαροπαπισμού. Στην ορθόδοξη ανατολή δεν λειτούργησε τίποτε από τα παραπάνω ως θεσμός, εν αντιθέσει με την Δύση, ιδιαιτέρως μετά το σχίσμα όπου υπήρχε μια συνεχής διαπάλη μεταξύ των δύο εξουσιών….. Ιδού κάποια κείμενα για το τι συμβαίνει στη Δύση και στην Ανατολή.
Α) Τι συμβαίνει στη Δύση; Για τη Δύση γράφει ο Βασ. Χρ. Καραγιώργης τα εξής: « Ο χριστιανισμός αποτελούσε στη Δύση κεντρικό ή και το μοναδικό στοιχείο αναφοράς κάθε σοβαρής και συγκροτημένης πολιτισμικής κινήσεως, επί πλέον δε είχε καταστή βασικός δομικός παράγοντας της δυτικής κοινωνίας. Η διαπίστωση αυτή είχε γίνει σαφής ήδη από την καρολίγγεια εποχή, οπότε συστηματοποιούνται οι προσπάθειες των Γερμανών βασιλέων να προσαρτήσουν όλους τους δυτικούς λαούς σε ενιαίο νομικοπολιτικό οργανισμό, τη Δυτική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ταυτόχρονα όμως πρόβαλε το τραγικό, κατά τη γνώμη μας, αδιέξοδο του δυτικού κόσμου, το οποίο θα κορυφωθή με την ανατολή και την πολιτική ισχυροποίηση των εθνικών κρατών. Επρόκειτο κυριολεκτικά περί μιας αντινομίας, αφού ο δυαλισμός μεταξύ των δύο εξουσιών, που πήγαζε από την εγγενή στη δυτική χριστιανική πνευματικότητα αντίθεση πνευματικού και κοσμικού, η οποία εισήχθη με τη σκέψη του Αυγουστίνου, οδήγησε σε μονιστικές τάσεις, οι οποίες εκφράζονταν με την κυριαρχία είτε του ενός μέρους είτε του άλλου (παποκαισαρισμός, που έφθανε μέχρι την Ιεροκρατία, ή καισαροπαπισμός), ανάλογα προς τις πολιτικές ισορροπίες κάθε εποχής. Από τη μία πλευρά η ιερατική εξουσία, εκμεταλλευόμενη την εξ αντικειμένου κεντρική θέση της, ήθελε να ελέγξη το εκκλησιαστικό σώμα στο πολυδιασπασμένο εθνικά και πολιτικά δυτικό κόσμο μέσω μιας ενιαίας κοσμικής εξουσίας την οποία προσπαθούσε να θέσει υπό την επιρροή της, ή, όταν αυτό κατέστη πολιτικά αδύνατο με τη διάλυση της Γερμανικής αυτοκρατορίας, μέσω της προβολής ιεροκρατικών τάσεων επί των εθνικών κρατών. Από την άλλη, οι φορείς της κοσμικής εξουσίας ήθελαν να ελέγχουν το εκκλησιαστικό σώμα της επικρατείας τους για εσωτερικούς λόγους, όμως, δεν μπορούσαν να έλθουν σε οριστική ρήξη με τον εκάστοτε φορέα της ιερατικής εξουσίας, η οποία βρισκόταν στη βάση του πολιτισμικού και ιδεολογικού οικοδομήματος της Δύσεως. Καθίσταται, λοιπόν, σαφές ότι οποιαδήποτε συνεργασία ήταν αδύνατη τόσο για θεωρητικούς, όσο και για πρακτικούς λόγους. Πράγματι, ο έντονα θεοκρατικός χαρακτήρας του δυτικού μεσαιωνικού κόσμου απέκλειε εκ προοιμίου τη διαλεκτική συνύπαρξη ή την παράλληλη πορεία των δύο εξουσιών. Παράλληλα όμως η αυθυπαρξία των δύο αυτών μεγεθών ήταν ουσιαστικά αδύνατη» (Το ζήτημα της σχέσεως Εκκλησίας και Πολιτείας κατά την περίοδο της Επαναστάσεως (1821), εκδ. «Διήγηση», Αθήνα 1998, σελ. 14-15).
Επίσης ο καθηγητής Φειδάς για την χρονική περίοδο 1054-1517, γράφει: «ο παπικός θρόνος ήταν πράγματι εγκλωβισμένος στις ασφυκτικές αγκάλες ενός αδυσώπητου καισαροπαπισμού, ο οποίος εναλλασσόταν μεταξύ της καταχρηστικής αυθεντίας του γερμανού αυτοκράτορα και των καιροσκοπικών αυθαιρεσιών των τοπικών ηγεμόνων της Ιταλίας. Η σύνδεση του πολύμορφου δυτικού καισαροπαπισμού με την εκλογή και την εγκαθίδρυση όλων σχεδόν των επισκόπων της Δυτικής Εκκλησίας αναδυόταν μεν ως ευνόητη από τις φεουδαλικές δομές της δυτικής κοινωνίας, αποδιοργάνωνε όμως την όλη κανονική βάση της Εκκλησιαστικής διοικήσεως, αφού η εκλογή τόσο του πάπα, όσο και των επισκόπων της Εκκλησίας της Δύσεως είχε περιέλθει πλέον υπό τον πλήρη έλεγχο του γερμανού αυτοκράτορα ή των τοπικών ηγεμόνων» (Εκκλησιαστική ιστορία, τόμος β΄ σελ. 393-4).
Β) Τι συμβαίνει στην Ανατολή; 1) Η πολιτική ιδεολογία της βυζαντινής εξουσίας για την εκ θεού δοθείσα εξουσία, κατά την πρωτοβυζαντινή κυρίως εποχή, έχουμε από μαρτυρίες Πατέρων και άλλων εκπροσώπων. Στο πρόσωπο του αυτοκράτορα συζεύγνυνται και η εκκλησιαστική και η πολιτική εξουσία θεόθεν σταλείσες: Ο Όσιος Κορδούης προς Μ. Κων/ντίνο: «Ο Θεός σου έδωσε τη βασιλεία». Καισαρείας Ευσέβιος: «ο Αυτοκράτορας θα δυναμώσει τη μοναρχική του δύναμη, αν μιμηθεί το Θεό, αυτό όμως κατορθώνεται προσέχοντας το Θεό για πρότυπο διακυβερνήσεως των επιγείων» και «μάλλον δι’ ευχής αιτείσθαι τω επισκόπω καν εν τω παρόντι, καν εν τω μέλλοντι, της του Θεού δουλείας αξίω αυτώ φανήναι». Γρηγόριος ο Θεολόγος: Ο Αυτοκράτορας «εικών ει του Θεού», «Χριστώ συνάρχεις, Χριστώ συνδιοικείς» και «αρχής ίδιον το ελεείν….. μίμησε τον Δεσπότην».. Ιουστινιανός, Αυτοκράτορας: «Με τη θέληση του Θεού κυβερνάμε μια αυτοκρατορία, που μας την έχει προσφέρει η θεία Μεγαλοσύνη και μόνον ο Θεός και ο Αυτοκράτορας, που ακολουθεί το Θεό, μπορούν να κυβερνήσουν με δικαιοσύνη». Μάξιμος ο Ομολογητής: Ο Άρχοντας «που είναι η βάση της πολιτικής εργασίας εκφράζει πιο πιστά την θεία θέληση και δίκαια έτυχε να κυβερνά τους ανθρώπους. Παρουσιάστηκε στ’ αλήθεια στην γη σαν δεύτερος Θεός». Λέων Ίσαυρος, Αυτοκράτορας: «Βασιλεύς και Ιερεύς ειμί και ο Θεός το κράτος της βασιλείας εγχειρήσας ημίν ως ηυδόκησε…..». Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης: «Ο Βασιλιάς, που εφαρμόζει τους νόμους, είναι ο έμψυχος νόμος». Ο Μ. Κωνσταντίνος ουδέποτε χρίστηκε Ιερέας, αλλά αυτοαναρρήθηκε με τους εξής τίτλους: α) «Επίσκοπος των εκτός», επόπτης των θρησκευτικών πραγμάτων (Ευσέβιος, βίος Κων/νου Δ΄, 24). Η εξουσία του πηγάζει από το γεγονός ότι θεωρήθηκε η επίγεια εικόνα του Θεού «της ουρανίου βασιλείας εικόνι κεκοσμημένος» (Ευσέβιος, Τριακονταετηρίς, Ι ΒΕΠΕΣ, τ. 24, σελ. 238), δοσίλογος μόνον απέναντι στον Θεό, β) αυτοανακηρύχθηκε επίσης «Επίσκοπος Επισκόπων» χωρίς αντίδραση της Εκκλησίας, βασιλεύς ταυτόχρονα και ιερεύς. Τούτο συνέβη και με τον Αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β΄, ο οποίος επευφημήθηκε από την Σύνοδο Κων/πολης [b]του 448 [/b]με τις λέξεις: «Πολλά τα έτη τω Αρχιερεί Βασιλεί» (ACO 2, 1,1,138,28), ο δε Αυτοκράτορας Μαρκιανός επευφημήθηκε στην Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο με παρόμοιες λέξεις, «πολλά τα έτη τω ιερεί, τω βασιλεί» (ACO, 2,1,2,157,29). Αυτή η σύζευξη πολιτικής εξουσίας και εκκλησιαστικής εξουσίας στο πρόσωπο του αυτοκράτορα έπαψε οριστικά να ισχύει μετά την Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο.
2) Διάκριση εκκλησιαστικής και πολιτικής εξουσίας: Αυτή η διάκριση των δυο αυτών εξουσιών φαίνεται καθαρά από τα λόγια του Όσίου Κορδούης, σε επιστολή του προς τον υιόν του Μεγάλου Κωνσταντίνου, αυτοκράτορα Κωνστάντιον (337 – 361): «Μην προσπαθείς να επιβληθείς στα θέματα της Εκκλησίας, και μην μας προτρέπεις σχετικά με αυτά, αλλά θα ήταν καλύτερα εσύ να τα μάθαινες από μας. Σε σένα ο Θεός εμπιστεύθηκε την βασιλική εξουσία και σε μας την εκκλησιαστική. Και όπως ακριβώς αυτός που υφαρπάζει την εξουσία σου αντιτάσσεται στον Θεό που τα όρισε, έτσι να φοβάσαι μήπως και συ προσεταιριστείς τον χώρο ευθύνης της εκκλησίας και γίνεις υπεύθυνος κάποιου μεγάλου εγκλήματος. Απόδωσε, γιατί έτσι είναι γραμμένο, αυτά που ανήκουν στον Καίσαρα στον Καίσαρα και αυτά που ανήκουν στον Θεό στον Θεό. Ούτε σε μας δεν είναι δυνατό να εξουσιάζουμε πάνω στη γη, μα ούτε και συ δεν δικαιούσαι να θυμιάζεις, βασιλιά»
Οι σχέσεις αυτές πήραν νομική υπόσταση στην ΣΤ΄ Νεαρά του Ιουστινιανού (535 μ.Χ), όπου περιγράφεται η πολιτική φιλοσοφία του βυζαντινού κράτους:
«Τα σημαντικότερα φιλάνθρωπα δώρα που έχουν δοθεί στους ανθρώπους από τον θεό είναι η Εκκλησιαστική εξουσία (Ιερωσύνη) και η Βασιλική εξουσία (Βασιλεία), η μια υπάρχει για να υπηρετεί το θείο, η άλλη υπάρχει για να εξουσιάζει και να δείχνει την φροντίδα της στους ανθρώπους, και από την ίδια και την αυτήν εξουσία εκπορεύονται και κοσμούν την ανθρώπινη ζωή, ώστε να μην μπορεί να υπάρχει τίποτε άλλο που να τυγχάνει τέτοιας φροντίδας από τους Βασιλείς όσο ο σεβασμός προς τους ιερείς, γιατί αυτοί και για χάρη εκείνων (των Βασιλέων δηλαδή) πάντα τον Θεό ικετεύουν. Γιατί, αν η μια είναι αψεγάδιαστη από κάθε άποψη και μετέχει στην άμεση και ανοικτή επικοινωνία με το θεό, κι αν η άλλη τιμά σωστά και ταιριαστά το πολίτευμα όπως τους παρεδόθη, έρχονται σε αγαστή συμφωνία ([i]αγαθή τις συμφωνία)[/i]».
Η κοινή εκπόρευση των δύο εξουσιών (Ιερωσύνης και Βασιλείας), σημαίνει την αυτοδύναμη προσφορά εν ονόματι του θεού την φιλάνθρωπη δωρεά του θεού που μέσα από αυτήν πραγματώνεται η βουλή του για την σωτηρία του κόσμου. Έτσι, για πρώτη φορά, διατυπώνεται νομικά η συναλληλία στις σχέσεις Κράτους – εκκλησίας, δηλαδή η υπαγωγή της κρατικής και της εκκλησιαστικής εξουσίας σε μια ανώτερη αρχή, αυτήν του ίδιου του Θεού. Αυτό που στο κείμενο της Νεαράς περιγράφεται ως συμφωνία δεν είναι παρά ο σημερινός όρος «συναλληλία». Η λέξη είναι δάνεια από την Επιστήμη της λογικής και σημαίνει την κατευθείαν υπαγωγή – αναγωγή εννοιών σε μια ιεραρχικά ανώτερη (π.χ. έλατο, βελανιδιά, οξιά υπάγονται στην γενικότερη έννοια φυτά). Οπτικοποιώντας τα παραπάνω θα λέγαμε ότι η συναλληλία γίνεται νοητή ως ένα τρίγωνο με γωνία - κορυφή την έννοια «Θεός» που ισαπέχει από τις προσκείμενες γωνίες του (Εκκλησία – Κράτος).
Παράδειγμα ανοικτής επίθεσης αυτοκράτορα, του Ιουστινιανού Α΄, προς προκαθήμενο Εκκλησίας, συγκεκριμένα του προκαθήμενου της Καθολικής Εκκλησίας ήταν χαρακτηριστική στις μεταξύ τους σχέσεις. H καταδίκη του μονοφυσιτισμού δεν σήμανε και την εξαφάνισή του. H αίρεση γνώρισε μεγάλη εξάπλωση, ιδιαίτερα στις ανατολικές επαρχίες της αυτοκρατορίας, και απετέλεσε το αντιπαλον δεος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Υποστηρίζεται δε ότι για μια εποχή εχειροτονήθησαν 27 μονοφυσίτες επίσκοποι και 100.000 πρεσβύτεροι και διάκονοι.
Ο Ιουστιανιανός επηρεασμένος και από την σύζυγό του και αυτοκράτειρα Θεοδώρα, η οποία ευνοούσε τον μονοφυσιτισμό, είχε επί πόλύν χρόνον τηρήσει διαλλακτική στάση απέναντι στους μονοφυσίτες επιδιώκοντας να μονιάσει τα αντίπαλα δόγματα, ώστε να εξασφαλίσει θρησκευτική ειρήνη στην Αυτοκρατορία. Στα πλαίσια αυτής της πολιτικής το 543 εξέδωσε διάταγμα με το οποίο καταδίκαζε τα λεγόμενα Τρία Κεφάλαια, έργα ισάριθμων θεολόγων του 4ου αιώνα, του Θεοδώρου Μοψουεστίας, του Θεοδωρήτου Κύρρου και του Ιβα Εδέσσης, όλα νεστοριανού προσανατολισμού, δηλαδή δυοφυσιτικά. Το διάταγμα, ωστόσο,θα έπρεπε φυσιολογικά να εξευμενίσει τους μονοφυσίτες, αφού ικανοποιούσε προηγούμενο αίτημά τους, και να τους συμφιλιώσει με τις αποφάσεις της Χαλκηδόνας.

Το διάταγμα για τα Τρία Κεφάλαια, που ο Ιουστινιανός το εξέδωσε ως υποχρεωτικό για όλες τις εκκλησίες, ανησύχησε τους δυτικούς επισκόπους, οι οποίοι επικαλούμενοι διάφορες δικαιολογίες ηρνήθησαν να το επικυρώσουν. Για την άμεση λύση του προβλήματος ο Ιουστινιανός συνεκάλεσε την E' Οικουμενική Σύνοδο στην σύνοδο, της οποίας προήδρευσε ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ευτύχιος, πήραν μέρος 165 ιερωμένοι , αλλά ουδείς από τη Ρώμη: ο Πάπας Βιγίλιος δεν ήθελε να δυσθυμήσει τους δυτικούς επισκόπους που ήταν πολέμιοι με την καταδίκη των Τριών Κεφαλαίων.

ο πάπας Βιγίλιος ευρίσκετο εν Κωνσταντινουπόλει από το 547. Το επόμενο έτος υπέγραψε το διάταγμα της καταδίκης των Τριών Κεφαλαίων. Οι αλλεπάλληλες οπισθαναχωρήσεις του είχαν ως αποτέλεσμα να στηθούν κωμικοτραγικές σκηνές για το πρόσωπό του.Υστερότερα ανεκάλεσε την υπογραφή του, και για να μην παρουσιασθεί στη σύνοδο κατέφυγε σε μια εκκλησία μαζί με τους επισκόπους της συνοδείας του. Ο Ιουστινιανός εξοργίστηκε μαζί του και έστειλε στρατιωτικό απόσπασμα να τον φέρει με τη βία. Ο Πάπας πιάστηκε από την Αγία Τράπεζα και δεν έλεγε να κουνήσει. Οι στρατιώτες τον άρπαξαν από τα πόδια και από τα γένια και προσπαθούσαν να τον ξεκολλήσουν. H Αγία Τράπεζα ανατράπηκε και παραλίγο να καταπλακώσει τον Πάπα. Ακολούθησε θερμό επεισόδιο και μερικοί επίσκοποι τραυματίστηκαν ώσπου τελικά οι στρατιώτες, μπροστά στην σθεναρά αντίσταση του Πάπα, εγκατέλειψαν την προσπάθεια.

Ακολούθησαν και άλλες επεισόδια, αλλά εν τέλει ο Βιγίλιος, με γράμμα του, αναγνώρισε την απόφαση της συνόδου για την καταδίκη των Τριών Κεφαλαίων. H σύνοδος καταδίκασε επίσης ορισμένες άλλες αιρετικές διδασκαλίες και επικύρωσε ουσιαστικά τις αποφάσεις των προηγουμένων συνόδων
Καθ’ όλην την διάρκειαν της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ίσχυσε το μοντέλο της συναλληλίας. Βεβαίως, υπήρχαν περιπτώσεις που δεν λειτούργησε όπως πρέπει, ιδιαίτερα στην δύσκολη περίοδο της Εικονομαχίας:
Διαμάχη γύρω από το θέμα των ιερών εικόνων, η οποία εξελίχθηκε σε θρησκευτική κρίση, που συντάραξε για έναν αιώνα τη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Άρχισε το 726, όταν ο αυτοκράτορας Λέων Γ’ ο Ίσαυρος ανέφερε σε ένα λόγο του, ότι οι εικόνες ήταν είδωλα και έπρεπε φυσικά να καταργηθούν και υποκινήθηκε βασικά από λόγους θρησκευτικούς (καταπολέμηση ορισμένων λαϊκών τάσεων προς την ειδωλολατρία) αλλά και πολιτικούς (περιορισμός της υπερβολικής δύναμης των μοναχών). Οπωσδήποτε, ασάφεια των πηγών έχει οδηγήσει σε πολλές ερμηνείες ως προς τα αίτια της. Την εικονομαχία την αποδέχτηκε η σύνοδος της Κωνσταντινούπολης το 730 η οποία δέχτηκε τις αυτοκρατορικές απόψεις, την καταδίκασαν όμως αμέσως οι Ρωμαίοι Ποντίφικες, οι οποίοι απαγόρευσαν ακόμα και με την βία τη διάδοση της στη Δύση. Ζήτησαν μάλιστα γι’ αυτό την βοήθεια των Φράγκων, γεγονός που είχε σοβαρές ιστορικές συνέπειες (φραγκοπαπική συμμαχία ίδρυση στα βυζαντινά εδάφη της Ιταλίας της χορηγίας του Αγίου Πέτρου, του βασιλείου των Λογγοβαρδών, ίδρυση της αυτοκρατορίας των Καρολιδών). Όταν τα μέτρα κατά των εικονολατρών έγιναν ακόμη αυστηρότερα επί Κωνσταντίνου Ε’, διαδόχου του Λέοντα Γ’ του ΄Ισαυρου, οι μοναχοί αντέδρασαν με οξύτητα, αντιμετωπίστηκαν όμως με σκληρότητα και οι μοναστικές περιουσίες τέθηκαν υπό τον έλεγχο του κράτους. Τους νόμους κατά των εικονολατρών ανακάλεσε η αυτοκράτειρα Ειρήνη (7η Οικουμενική Σύνοδος, το 787, με συμμετοχή των αντιπροσώπων της Ρώμης), τους επανέφεραν όμως οι διάδοχοί της και κυρίως ο Λέων Ε’, στις αρχές του 9ου αιώνα. Η εικονομαχία έπαψε οριστικά επί Θεοδώρας, το 843, οπότε αποκαταστάθηκε η εικονολατρία, με την αναστήλωση των εικόνων στις 11 Μαρτίου 843. Η ημέρα αυτή γιορτάζεται σήμερα την πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής, δηλαδή την Κυριακή της Ορθοδοξίας.

Ο εικονομάχος αυτοκράτωρ Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος (717 – 740) που δήλωνε απερίφραστα ότι «είναι πρώτα βασιλιάς και μετά ιερέας» μας πληροφορεί ο Θεοφάνης στην Χρονογραφία του ότι:
«Ο Λέων [i]΄΄ο δυσσεβής΄΄ συγκρότησε «σιλέντιο» (=αυτοκρατορικό συμβούλιο) κατά των αγίων και σεβαστών εικόνων. Κάλεσε και τον αγιότατο Πατριάρχη Γερμανό, επειδή νόμιζε πως θα τον πείσει να υπογράψει κατά των αγίων εικόνων. Ο γενναίος όμως δούλος του Χριστού χωρίς να πειστεί καθόλου στην άθλια κακοδοξία του ακολουθώντας το δρόμο το σωστό της αλήθειας παραιτήθηκε από το αρχιερατικό του αξίωμα. Αφού παράδωσε το ωμοφόριό του είπε μετά από πολλά διδακτικά λόγια: «Αν εγώ είμαι Ιωνάς ρίξτε με στη θάλασσα. Όμως, βασιλιά, είναι αδύνατο σε μένα να φέρω αλλαγές στην πίστη χωρίς οικουμενική σύνοδο[/i]».
Περιπτώσεις, επίσης, που έχουμε καταστρατήγηση της συναλληλίας είναι όσες φορές ο αυτοκράτωρ ώριζε τους υιούς του ως πατριάρχες π.χ. ο Βασίλειος Α΄ ο Μακεδών (867 - 886) ο ιδρυτής της Μακεδονικής δυναστείας, ο διάδοχος του ο Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός (886 - 912) ή ακόμα ο Ρωμανός Α΄ ο Λεκαπηνός (919 – 944).
Γενικότερα η σχέση Εκκλησίας – Κράτους ήταν καλές και συνεργατικές. Η Εκκλησία είχε την ανάγκη προστασίας της Πολιτείας και ο αυτοκράτωρ καθίστατο η κεφαλή της. Ο ίδιος ο αυτοκράτωρ ενθρόνιζε τον νέο Πατριάρχη με τη διακήρυξη:
«…αυτός ο άνθρωπος χειροτονείται Πατριάρχης με τη χάρη του Θεού και με τη δική μας συγκατάθεση…»
Στην Επαναγωγή (ΙΙΙ 1 – 8) του ο Βασίλειος Α΄ ο Μακεδών μας περιγράφει τις αρμοδιότητες του Πατριάρχη:
Πατριάρχης είναι ζωντανή και έμψυχη εικόνα του Χριστού, που με λόγια και πράξεις δείχνει την αλήθεια. Σκοπός για τον πατριάρχη (είναι), πρώτο μεν αυτούς που παρέλαβε απ’ το Θεό να τους διαφυλάξει με ευσέβεια και σεμνότητα βίου. Ακόμα, όσο μπορεί, όλους τους αιρετικούς να επαναφέρει στην ορθοδοξία και την ένωση με το σώμα της εκκλησίας. Κι ακόμα να κάνει μιμητές της πίστης τους απίστους παραδειγματίζοντάς τους με την λαμπρή ανώτερη και αξιοθαύμαστη συμπεριφορά του
… ξεχωριστός ρόλος του Πατριάρχη είναι να διδάσκει, να εξισώνεται χωρίς να δυσφορεί και με τους ανωτέρους και με τους κατωτέρους και να είναι πράος και δίκαιος. Να ελέγχει όμως αυτούς που απειθούν, να μη διστάζει δε να υπερασπίζεται την αλήθεια και να διεκδικεί τα δικαιώματα των δογμάτων ακόμα και μπροστά στον βασιλιά…
Σαφώς πολύ σημαντικά όσα γράφει ο Βασίλειος Α΄ ο Μακεδών, αν και ο ίδιος, όπως είπαμε, ώρισε υιόν του (τον μικρότερο υιό του Στέφανο) ως πατριάρχη. Το κατά πόσον και κατά ποίον τρόπον, από την άλλη, ο πατριάρχης μπορεί να επαναφέρει αιρετικούς, δηλαδή μη ορθοδόξους Χριστιανούς πίσω στους κόλπους της Εκκλησίας είναι ένα ερώτημα. Επίσης, είναι ένα ερώτημα κατά πόσον ηθική ήταν η ζωή ενός πατριάρχη και, εν γένει, ενός ιερωμένου, όταν ρυθμίζεται για εκείνον/-ους ένας ιδανικός τρόπος συμπεριφοράς. Δυο πατριάρχες, ο Αναστάσιος και ο Κωνσταντίνος, λόγω εκλύτου βίου απεπέμφθησαν από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο τον Ε΄ (740 – 775). Αμφότεροι τιμωρήθηκαν παραδειγματικά.
Μια θαυμάσια εικόνα τήρησης της συναλληλίας αυτή τη φορά μας δίνει η εξής ιστορία που αφηγείται για τον Άγιο Δανιήλ τον Στυλίτη, ο οποίος εμόνασε επί στύλου στην Κωνσταντινούπολη, σε περιοχή κοντά στο αυτοκρατορικό παλάτι, μεταξύ άλλων και ο τότε αυτοκράτωρ Λέων Α΄ (457 – 474) πήγαινε να τον βλέπει και να τον προσκυνά.
Οι σχέσεις του αγίου με τους ανώτατους αξιωματούχους της Βασιλεύουσας που τους θεραπεύει από ανίατες ασθένειες, τους απαλλάσσει από το μαρτύριο της δαιμονοληψίας, προσεύχεται και αποκτούν τα παιδιά που επιθυμούσαν, αρχίζουν να συσφίγγονται μετά το επεισόδιο με το Γελάνιο. Ο άγιος αρχικά συγκρούεται με τους εκπροσώπους της εξουσίας (πολιτικής και οικονομικής) στο πρόσωπο του Γελάνιου, «καστρήσιου της θείας τραπέζης» και υφισταμένου «του επί της τραπέζης», γιατί οικοδομεί το στύλο του σε ιδιοκτησία του Γελάνιου. Ο Γελάνιος στη σύγκρουσή του με τον Στυλίτη στηρίζεται στην υποστήριξη του αυτοκράτορα Λέοντα και του νέου Πατριάρχη Γεννάδιου οι οποίοι, πραγματικά, τον δικαιώνουν αρχικά. Ωστόσο, η σύγκρουση του ασκητή, τουλάχιστον στο λεκτικό επίπεδο, δεν είναι τόσο έντονη με τον ιδιοκτήτη της γης, ούτε με τον αυτοκράτορα, όσο είναι με τον Πατριάρχη. Τελικά, ο Γελάνιος όχι μόνο υποχωρεί υπέρ του Δανιήλ, αλλά διατίθεται μάλιστα και να του φτιάξει έναν καινούργιο στύλο στην ιδιοκτησία του, δεχόμενος την ευλογία του. Η «κατάκτηση» της κοσμικής εξουσίας (πολιτικής, οικονομικής, στρατιωτικής) απ’ τον άγιο-ασκητή έγινε πραγματικότητα. Σημαντικοί αξιωματούχοι της Βασιλεύουσας όπως ο Κύρος επισκέπτονται τον άγιο και δέχονται τις συμβουλές και τις ευεργεσίες του. Αργότερα η ίδια η αυτοκράτειρα Ευδοξία επισκέπτεται τον άγιο και του προσφέρει γη για εγκατάσταση, την οποία ο άγιος δε δέχεται. Ο άγιος επίσης θα έλθει σε επαφή και με τον αυτοκράτορα Λέοντα, ο οποίος του ζητά να προσευχηθεί γι΄ αυτόν, για ν’ αποκτήσει γιο, πράγμα που πραγματοποιείται. Τότε ο αυτοκράτορας για ν’ ανταμείψει τον άγιο, του θεμελιώνει έναν τρίτο στύλο.
Ο φθόνος των αιρετικών ήταν τέτοιος που, παρόλη την εύνοια του αυτοκράτορα, τον καταδιώκουν, προκειμένου να τον βάλουν σε πειρασμό: του στέλνουν μια πόρνη μετά από αμοιβή, για να τον κολάσει, αλλά το σχέδιο δεν ευοδώνει.
Δια του προσώπου του πατριάρχη Γενναδίου η επίσημη εκκλησία έρχεται σε αντίθεση με τον ασκητή κι έτσι αρχίζει η καινούρια διαμάχη εκκλησίας-Στυλίτη. Στην διαμάχη αυτή ο αυτοκράτορας υποστηρίζει τον Δανιήλ που έχει πλέον γίνει ο πλέον συμπαθέστερος. Ο αυτοκράτωρ υποχρεώνει τον Πατριάρχη Γεννάδιο να χειροτονήσει ιερέα τον άγιο, αν και ο άγιος μέχρι τελευταίας στιγμής αρνείτο κατηγορηματικά να δεχτεί τον Πατριάρχη.
Όταν ο στύλος του αγίου καταστρέφεται από κακοκαιρία με σφοδρούς ανέμους, ο αυτοκράτορας καθιστά υπολόγους και υπεύθυνους τους αρχιτέκτονες και τους τεχνίτες που το έκτισαν. Όμως ο άγιος τον παρακαλεί να μην τους βλάψει. Η εύνοια του αυτοκράτορα προς τον άγιο γίνεται πλέον σχέση φιλίας, φροντίδας και προστασίας.
Η Εκκλησία δεν είχε πάντα την ίδια θέση στην κοινωνία. Την πρώιμη βυζαντινή περίοδο η θέση που είχε στις πόλεις στα πλαίσια της αστικής συγκρότησης των πόλεων ήταν υψηλή και σημαντική, δίπλα στον τοπικό διοικητή και τον στρατιωτικό διοικητή. Με την παρακμή όμως των πόλεων τον 7ο και 8ο αιώνα η Εκκλησία επηρεάστηκε και υποβαθμίστηκε κατά πολύ η θέση της. Για να ανακάμψει από αυτήν την κατάπτωση το 869 μ.Χ. συνεκάλεσε σύνοδο, κατά την οποία ορίστηκε ότι ο επίσκοπος δε έπρεπε να απομακρύνεται πολύ από την Εκκλησία του για να υποδεχτεί έναν στρατηγό ή οιονδήποτε άλλον κρατικό αξιωματούχο, δεν έπρεπε να κατεβαίνει βιαστικά από το άλογό του, για να πλησιάζει έντρομος έναν κρατικό αξιωματούχο, επίσης δεν έπρεπε να δειπνεί μαζί με έναν αξιωματούχο, για να μην αναγκαστεί να δείξει υπερβολικό σεβασμό. Συνεπώς, η εικόνα που σχηματίζουμε από έναν εκκλησιαστικό άρχοντα είναι αυτή ενός έντρομου ανθρώπου που στην παρουσία ακόμα και ενός απλού αξιωματούχου συμπεριφέρονταν κατώτερα των περιστάσεων αποτελούμενοι πια ένα ίχνος της παλιάς τους δόξας στα πρώτα χρόνια.

I. Σχέση Εκκλησίας και Κράτους κατά την Εποχή των Νεωτέρων Χρόνων
Η αρχή έγινε στην Αγγλία τον 16ο αι. μ.Χ., όταν ο Ερρίκος Η΄ το 1531 ήρθε σε ρήξη με τον πάπα και ίδρυσε την Αγγλικανική Εκκλησία, στην οποία ο ίδιος ανακηρύχτηκε αρχηγός. Ακόμα και σήμερα η βασίλισσα Ελισάβετ είναι αρχηγός της Εκκλησίας και αυτή διορίζει τους επισκόπους.
Η δεύτερη πράξη του καισαροπαπισμού έγινε στη Γερμανία, όταν επικράτησαν οι απόψεις του Μαρτίνου Λούθηρου (1483 – 1546) περί μιας εκκλησίας ανεξάρτητης από τον απολυταρχισμό του πάπα. Η εκκλησία πλέον θα διοικείται από τον κοσμικό ηγεμόνα. Η τελική πράξη, ωστόσο, για την κρατικοποίηση της εκκλησίας έγινε με την υπογραφή της Ειρήνης της Αυγούστας (Augsburg) το 1555, σύμφωνα με την οποία διατυπώθηκε η αρχή του cuius regio, eius religio (η θρησκεία του ηγεμόνος επιβάλλεται σε όλους τους υπηκόους του κράτους του).
Στη συνέχεια ο καισαροπαπισμός μας πηγαίνει στη Γαλλία, όπου ο γαλλικανισμός επιβάλλεται από τον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΔ΄ το 1682 στη γνωστή «Διακήρυξη των τεσσάρων άρθρων» από τον επίσκοπο Bossuet. Ο γαλλικανισμός έφτασε παραπέρα με το «Πολιτικό Σύνταγμα του Κλήρου» του 1790 και το «Κογκορδάτο» του Βοναπάρτη το 1801. Εκατό περίπου χρόνια αργότερα, το 1905, όταν επανήλθε ο χωρισμός Κράτους και Εκκλησίας, ο παποκαισαρισμός επέστρεψε με τη μορφή του ουλτραμοντανισμού (της απόλυτης εξουσίας του πάπα). Στη Ρωσία επί Μεγάλου Πέτρου (17ος – 18ος αι.) κάνοντας ανοίγματα δεν έμεινε ανεπηρέαστη από τον καισαροπαπισμό. Όταν απέθανε ο πατριάρχης Αδριανός το 1700, ο τσάρος Πέτρος απέτρεψε την εκλογή νέου πατριάρχη και κατήργησε την μέχρι τότε ισχύσασα συναλληλία, την συγκυβέρνηση δηλαδή Εκκλησίας και Κράτους. Τέλος, στη χώρα μας ο βασιλεύς Όθων το 1833 αποσχίζοντας την Εκκλησία της Ελλάδος από το Οικουμενικό πατριαρχείο έθεσε ουσιαστικά υπό έλεγχο την Εκκλησία. Από τότε η Εκκλησία ήταν υποταγμένη στο Κράτος διερχόμενη μέσα από απόλυτη μοναρχία και συνταγματική μοναρχία έως την αβασίλευτη δημοκρατία στις μέρες μας υπαγόμενη στο υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.

II. Εκκλησία και κράτος: Σχέσεις σύγκρουσης και υπονόμευσης
Η σχέση της κοσμικής με την εκκλησιαστική εξουσία δρομολόγησε μια σειρά από εξελίξεις, που άρχισαν να δημιουργούνται τον 16ο αιώνα, με τη θρησκευτική μεταρρύθμιση, και αφορούν στον επαναπροσδιορισμό της θρησκευτικής ελευθερίας. Προς το τέλος του 17ου και στις αρχές του 18ου αιώνα μια ομάδα διανοουμένων συγγραφέων, λογίων και ευγενών ανέπτυξε έντονα ορθολογική και αντικληρική σκέψη. Μόλις από τον προηγούμενο αιώνα τα γραπτά του Locke με κορυφαίο το "A Letter Concerning Toleration"είχαν ασκήσει καθοριστική επίδραση, καταλαγιάζοντας τα θρησκευτικά πάθη και εξανθρωπίζοντας τη νομοθεσία, με άμεσο αποτέλεσμα τη σταδιακή εξαφάνιση των δικών και των εκτελέσεων για μαύρη μαγεία και για αιρέσεις. Με τη άνοδο της αστικής τάξης παρατηρούνται πολλές απόπειρες δημιουργίας μιας ανάλογης αστικής, μη χριστιανικής ηθικής (Ροβεσπιέρος, Saint Simon, Comte). Με την ραγδαία λόγω των νέων βιομηχανικών οικισμών αστικοποίηση παρατηρείται από την πλευρά των ασθενών τάξεων άγνοια και αδιαφορία απέναντι στην οργανωμένη θρησκεία. Οι επίσημες εκκλησίες, προσαρμοσμένες να επιλύουν τα προβλήματα των ανθρώπων της υπαίθρου, δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες των ανθρώπων των βιομηχανικών πόλεων. Επιπλέον, κατά το τέλος του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, επεκράτησε η τάση στην επιστήμη η έντονη στροφή προς τα εγκόσμια, η διατύπωση της θεωρίας για την εξέλιξη των ειδών, η αμφισβήτηση του θείου χαρακτήρα της Βίβλου, η αμφισβήτηση των υπερφυσικών ικανοτήτων όσων συνέγραψαν τα Ευαγγέλια. Στην ίδια εποχή ο John Stuart Mill δημοσίευσε το δοκίμιο "On Liberty" με κεφάλαιο αφιερωμένο στην ελευθερία της σκέψης. Όπως φαίνεται από τα συνταγματικά κείμενα της εποχής, η αντιεκκλησιαστική τάση στο κοινωνικό πεδίο αποτέλεσε το εφαλτήριο για την επίθεση που εξαπέλυσαν τα κράτη κατά της περιουσίας και των προνομίων των εκκλησιών και του κλήρου, αναλαμβάνοντας τα ίδια να ασκούν τα καθήκοντα στα πεδία της πρόνοιας, υγείας και εκπαίδευσης, που έως τότε εκτελούσαν κυρίως εκκλησιαστικοί φορείς.
Η κοινωνία σε όλα της τα στρώματα από κοινού απεφάσιζε την επιστροφή στην θρησκεία: για τους μεν αγρότες και εργάτες ήταν ο τρόπος αντιμετώπισης της θλιβερής καταπιεστικής κοινωνίας του αστικού φιλελευθερισμού• για τις μεσαίες τάξεις η θρησκεία συναινούσε ως προς την ηθική διάσταση των κερδών τους• για τη μοναρχία και την αριστοκρατία ήταν παράγοντας κοινωνικής σταθερότητας, αφού η εκκλησία παρέμενε ο εγγυητής των συντηρητικών κυβερνήσεων των ευρωπαϊκών κρατών μετά το Ιεροσυμμαχικό 1815, ενισχύοντας την αποτροπή ενδεχόμενης επαναστατικής αναταραχής.
Ωστόσο, ο σπόρος της ανεξιθρησκίας είχε ήδη ριζώσει στον ευρωπαϊκό χώρο με αντανάκλαση στα Συντάγματα του 19ου αιώνα, που κινήθηκαν σταδιακά προς την κατοχύρωση της θρησκευτικής ελευθερίας και την εκκοσμίκευση του κράτους.

ΙΙΙ. Τι προβλέπει το σύνταγμα για τη σχέση κράτους - Εκκλησίας στα ευρωπαϊκά κράτη
Η σχέση κράτους – Εκκλησίας στα κράτη – μέλη της ΕΕ μπορούν να πάρουν ποικίλες μορφές σε μία κλίμακα από την αγνόηση έως την οργανική σύνδεση των δύο, ανάλογα με τον βαθμό συμμετοχής και παρέμβασης της Εκκλησίας στα του κράτους και το αντίστροφο μορφές συνύπαρξης κράτους και εκκλησίας στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
1. Κράτη με επίσημη εκκλησία
Εδώ ανήκουν τα κράτη που αναγνωρίζουν μια μόνο επίσημη Εκκλησία σε συνδυασμό με τον εθνικό της χαρακτήρα. Σ’ αυτήν την κατηγορία υπάγονται η Δανία, η Μεγ. Βρετανία και η Ελλάδα. (βλ. παραπάνω)
Η εθνική ολοκλήρωση στα σκανδιναβικά κράτη συντελέστηκε με την απόσπασή τους από τον καθολικισμό χωρίς έντονες συγκρούσεις, εξαιτίας της μικρής επιρροής του Πάπα στις χώρες αυτές. Η Δανία είναι η μόνη χώρα, όπου η Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία αποτελεί από το 1849 επίσημη εκκλησία, ενώ οι σχέσεις της με το κράτος καθορίζονται με ειδικό νόμο, όπως προβλέπει το Σύνταγμα. Η στενή εξάρτηση μεταξύ των δύο δικαιολογεί την ύπαρξη ιδιαίτερου μέρους του Συντάγματος με τίτλο Κρατική εκκλησία "State Church", όπως επίσης και ξεχωριστού Υπουργείου αρμόδιου για τα εκκλησιαστικά ζητήματα, ενώ ο βασιλιάς ανήκει υποχρεωτικά στο επίσημο δόγμα.
Η Αγγλία, κατόπιν μακροχρόνιων και εργωδών προσπαθειών που δεν έλειψαν και αιματοχυσίες, ορίζεται από το 1689 ως επίσημη εκκλησία (εθνική) η Εκκλησία της Αγγλίας με κεφαλή της τον μονάρχη, αποκομμένη στο εξής πλήρως από την Καθολική Εκκλησία, καθεστώς που ισχύει έως σήμερα. Επιπλέον, η Αγγλικανική Εκκλησία παραχωρεί προνόμιο που προβλέπει παραχώρηση ορισμένων ακαδημαϊκών εδρών σε κληρικούς του επίσημου δόγματος στα Πανεπιστήμια του Oxford, Cambridge, Durham. Πρόσθετο προνόμιο συνιστά η προστασία της Εκκλησίας της Αγγλίας βάσει του νόμου περί βλασφημίας ήδη από το 1676.
2. Κράτη που βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο χωρισμού ή επανένωσης Εκκλησίας - Κράτους
Η περίπτωση αυτή αποτελεί μεταβατικό στάδιο που οδηγεί είτε προς την αποσύνδεσή τους από την εκκλησία, όπως η Ιρλανδία, είτε προς την επανασύνδεσή τους με την εκκλησία, όπως η Πολωνία. Η Ιρλανδία, παρά τη βαθιά ριζωμένη παράδοσή της στον καθολικισμό που και σε εθνικό επίπεδο την βοήθησε να διαφοροποιηθεί από την Μ. Βρετανία, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι ο χωρισμός εκκλησίας – κράτους βρίσκεται σε μια διαδικασία περισσότερο χωρισμού. Το ιρλανδικό Σύνταγμα, πάντως, δεν κάνει λόγο για επίσημη θρησκεία, που ευνοεί και διασφαλίζει την ελευθερία της συνείδησης και αποτρέπει το κράτος να παραχωρήσει προνόμια υπέρ κάποιας θρησκείας. Ο κλήρος δεν μισθοδοτείται από το κράτος, αλλά η σύνδεση της Καθολικής Εκκλησίας και του κράτους σε ζητήματα εκπαιδευτικής και κοινωνικής πολιτικής είναι εξαιρετικά στενή, ενώ η κοινή νομοθεσία επιβάλλει την αρμονία κράτους και εκκλησίας, προβάλλοντας τις αρχές τις δεύτερης.
Η Πολωνία, κατ’ αντίθεση προς την Ιρλανδία, εμφανίζει αποσχιστικές τάσεις στα πλαίσια των σχέσεων κράτους - εκκλησίας. Με την ξεκάθαρη διατύπωση του άρθρου 25 του πολωνικού Συντάγματος του 1997 έγινε μια προσπάθεια για προσωρινή σύμπλευση μεταξύ των δύο αντίθετων τάσεων, αφ’ ενός αυτής που διακήρυττε πλήρη και ρητό διαχωρισμό, και αφ’ ετέρου της άλλης που ήθελε την αποδοχή της σύνδεσης κράτους και εκκλησίας με ενεργό πολιτικό ρόλο της Καθολικής Εκκλησίας. Θεσπίστηκαν μέτρα για την σχετική ανεξαρτησία αλλά και συνεργασία εκκλησίας και κράτους. Μάλιστα, σχετικά με τις σχέσεις με την Καθολική Εκκλησία πρόσφατα υπογράφηκε η σύναψη διεθνούς συνθήκης μεταξύ Πολωνίας και Αγίας Έδρας.
3. Κράτη με καθεστώς σχετικού χωρισμού από την εκκλησία
Στο καθεστώς αυτό οι δύο εξουσίες, κράτος και Εκκλησία, δεν βρίσκονται μεταξύ τους σε κατάσταση απόσχισης, αλλά σε ορισμένους τομείς, κυρίως σε θέματα παιδείας, κοινωνικής πολιτικής και υγείας, συνεργάζονται. Η συνεργασία αυτή αφορά όλα τα δόγματα εξίσου. Ειδικότερα η συνεργασία με την Καθολική Εκκλησία γίνεται υπό μορφή κονκορδάτου. Στην ομάδα αυτή εντάσσονται η Γερμανία, η Αυστρία, η Ιταλία, η Ισπανία, το Λουξεμβούργο κ.ά.
Στη γερμανική επικράτεια "κρατική εκκλησία δεν υφίσταται.". Κάθε θρησκευτική οντότητα είναι αυτόνομη και αποτελεί νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου συντεχνιακού χαρακτήρα. Ομοίως ισχύει και στην Αυστρία με ρύθμιση που ισχύει από το 1867.
Στην Ιταλία προβλέπεται από το Σύνταγμα του 1948, στο άρθρο 7 ανεξαρτησία• συνάμα δέ, στο άρθρο 8 του Συντάγματος, θεσπίζεται η ίση μεταχείριση μεταξύ όλων των θρησκευμάτων. Οι σχέσεις μεταξύ της ιταλικής πολιτείας και της Καθολικής Εκκλησίας διήλθαν σε κατάσταση σύγκρουσης με τον θεσπισθέντα περί διαζυγίου (1.12.1970) νόμο. Ωστόσο, τον Φεβρουάριο του 1984, αναθεωρήθηκε το μέχρι τότε ισχύον πλαίσιο με καινούργια συμφωνία με την Αγία Έδρα, όπου καταργήθηκε ο καθολικισμός ως επίσημη Εκκλησία του ιταλικού κράτους.
Στην Ισπανία, μετά την πτώση του Φράνκο ρυθμίστηκε το θρησκευτικό καθεστώς με μια σειρά από αναθεωρήσεων που αφορούσαν τις σχέσεις Αγίας Έδρας και πολιτείας, και που τελικά οδήγησαν στην θέσπιση του Συντάγματος του Δεκεμβρίου 1978. Εκεί συμφωνήθηκε (άρθρο 16.3) να μην υπάρχει επίσημο θρήσκευμα, ενώ με τον "οργανικό νόμο περί θρησκευτικής ελευθερίας" (Ιούλιος 1980) θεσπίζεται η συνεργασία μεταξύ κράτους και διαφόρων θρησκευμάτων, ανάλογη με αυτή που ρυθμίζει τις σχέσεις με την Καθολική Εκκλησία, που έγινε πραγματικότητα μόλις το 1992.
Το ισχύον Σύνταγμα του Λουξεμβούργου του 1868, με κάποιες τροποποιήσεις (αναθεώρηση του 1998), διασφαλίζει το από τους ναπολεόντειους ήδη χρόνους υπογραφέν κονκορδάτο του 1801 μεταξύ Γαλλίας και Αγίας Έδρας, που ρυθμίζει τη σχέση του Λουξεμβούργου με την Καθολική Εκκλησία. Η Καθολική Εκκλησία, κρατώντας τα ηνία στα εκκλησιαστικά πράγματα του δουκάτου, δεν εμπόδισε στο να υιοθετηθεί μια θρησκευτική πολυφωνία.
Δ. Κράτη με καθεστώς χωρισμού κράτους και εκκλησίας
Στην ομάδα αυτή ανήκουν εκείνες οι χώρες που έχουν προωθήσει συνταγματικά τον τέλειο χωρισμό κράτους και εκκλησίας. Πέντε κράτη ανήκουν εδώ, η Πορτογαλία, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Ελβετία.
Η Πορτογαλία, εκ παραδόσεως καθολική χώρα, προωθεί συνταγματικά τον χωρισμό των δυο εξουσιών. Το ισχύον Σύνταγμα του 1976(άρθρο 41.4) θεσπίζει ρητά τον χωρισμό κράτους και εκκλησίας πράγμα που δεν αίρει το υπογραφέν το 1940 κονκορδάτο, στο οποίο η Καθολική έχει το προνομιακό προβάδισμα έναντι των άλλων θρησκειών. Μεταξύ άλλων πολλών της αναγνωρίζεται η νομική προσωπικότητα και η απαλλαγή φορολογίας των ιερέων.
Η Γαλλία, μετά τον αστικό του μετασχηματισμό, κατοχύρωσε συνταγματικά (Σύνταγμα του 1791) τον χωρισμό του κράτους και της Εκκλησίας, όπου πλέον οι ιερείς θα ορκίζονται στην πολιτεία. Στο άρθρο 1 του ισχύοντος γαλλικού Συντάγματος ορίζεται: "Η Γαλλία είναι αβασίλευτη πολιτεία αδιαίρετη, χωρισμένη από την εκκλησία, δημοκρατική και κοινωνική".
Το Βέλγιο τήρησε στάση όμοια προς κάθε θρησκεία, παρόλο που παραδοσιακά ήταν χώρα καθολική με την δυνατότητα της παρέμβασης σε θέματα οργάνωσης.
Στην Ολλανδία, την χώρα που ,ως γνωστόν, χαίρει άκρατου φιλελευθερισμού, η σύγκρουση μεταξύ καθολικών και καλβινιστών (υποδιαίρεση προτεσταντισμού) δημιούργησε το πλαίσιο εκείνο στο οποίο οι διάφορες θρησκείες θα αποκτούσαν εξίσου την ίδια φωνή με όλες τις άλλες, πιστή και εδώ στο δόγμα του φιλελευθερισμού, και θα χωρίζονταν Εκκλησία και κράτος (Συντάγματα του 1798, 1983. Στο ισχύον Σύνταγμα του 1983 κατοχυρώνεται πλήρως η ελευθερία συνείδησης και η θρησκευτική ελευθερία, ενώ παράλληλα θεσπίζεται ένα σύστημα χωρισμού κράτους και εκκλησιών.
Κάνοντας μια γρήγορη περιδιάβαση στα προοίμια των συνταγμάτων της Ευρώπης παρατηρούμε: α)ότι στην Αγγλία ο μονάρχης είναι συνάμα και η κεφαλή της Αγγλικανικής Εκκλησίας, στεφθείς δε από τον Αρχιεπίσκοπο του Canterbury, και ορκίζεται όρκον με κάποιες θρησκευτικές αναφορές, β) στη Δανία ο βασιλιάς αποτελεί αφ’ ενός μέλος της επίσημης εκκλησίας, ο όρκος του όμως δίδεται ενώπιον του Συμβουλίου του Κράτους και δεν έχει θρησκευτικό χαρακτήρα, γ) Στον όρκο που δίνει ο όρκος του Προέδρου της Ιρλανδίας υπάρχει κάποια θρησκευτική αναφορά (στον "Παντοδύναμο Θεό"), δ) Στον όρκο που καλείται να δώσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Γερμανίας, άμα τηι αναλήψει των καθηκόντων του, προστίθεται στο τέλος η φράση: "Είθε να με βοηθήσει ο Θεός", ε) Η ίδια ακριβώς φράση προβλέπεται στο πολωνικό Σύνταγμα ως διακριτική ευχέρεια του Προέδρου της Δημοκρατίας και του πρωθυπουργού. στ)Ο όρκος που δίδει ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας ενώπιον των νομοθετικών σωμάτων δεν περιλαμβάνει θρησκευτικές αναφορές• ομοίως δε και ο Ιταλός Πρωθυπουργός και η κυβέρνηση ορκίζονται ενώπιον του Πρόεδρου της Δημοκρατίας. Αντιθέτως, ουδεμία θρησκευτική αναφορά δεν υπάρχει στον όρκο που δίδεται από τον Ισπανό Βασιλέα και τον Διάδοχο, αλλά και ο Πρόεδρος της Πορτογαλίας ορκίζεται στην τιμή του. Το βελγικό Σύνταγμα δεν προβλέπει στον όρκο του Βασιλέα, ενώπιον των νομοθετικών σωμάτων, οποιεσδήποτε θρησκευτικές αναφορές, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τον όρκο του Μεγάλου Δούκα και του Διαδόχου του Λουξεμβούργου. Τέλος, στο ελληνικό Σύνταγμα, ο όρκος του Προέδρου της Δημοκρατίας δεν περιορίζεται σε αναφορά του Θεού, αλλά παραπέμπει στην Αγία Τριάδα (άρθρο 33 παρ.2), όπως και ο όρκος των βουλευτών (άρθρο 59 παρ.1), με την σχετική για αλλόθρησκους ή ετερόδοξους πρόβλεψη (άρθρο 59 παρ.2), χωρίς καμμία πρόβλεψη για άθρησκους ή άθεους.
Συμπερασματικά όσον αφορά τα προοίμια των Συνταγμάτων, διαπιστώνουμε ότι μόνο στο ιρλανδικό Σύνταγμα υπάρχει αναφορά στην Αγία Τριάδα. Το προοίμιο του γερμανικού Συντάγματος έχει αναφορά στον Θεό, χωρίς να κάνει κάποια νύξη για ποιας θρησκείας θεό γίνεται λόγος, ακριβώς όπως και στο εξαιρετικά βραχύ προοίμιο του ελβετικού Συντάγματος. Στο προοίμιο του ισπανικού Συντάγματος, όπως και στο γαλλικό και στο πορτογαλικό, δεν υπάρχει καμία θρησκευτική αναφορά. Το ελληνικό Σύνταγμα δεν διαθέτει προοίμιο, παρά μόνον προμετωπίδα: "Εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος".

ΙV. Η σύγκριση με την ελληνική επιλογή της "επικρατούσας θρησκείας"
Όπως φαίνεται, η σύνδεση κράτους και εκκλησίας μπορεί να λάβει πολλές μορφές, με διαφορετικές αποχρώσεις από χώρα σε χώρα. Η ιδιαιτερότητα της Ελλάδας δεν εντοπίζεται στο σύστημα της "επικρατούσας θρησκείας" που ορίζει η συνταγματική διάταξη του άρθρου 3, αλλά συνδέεται με την έκταση του πλέγματος των διατάξεων που αφορούν τις σχέσεις εκκλησίας και πολιτείας και που ως σύνολο έχουν μοναδικότητα στον ευρωπαϊκό χώρο. Η σύγκριση καταδεικνύει ότι επιμέρους ρυθμίσεις του ελληνικού Συντάγματος υπάρχουν και σε άλλα ευρωπαϊκά Συντάγματα, σε κανένα όμως δεν διαπιστώνεται τόσο έντονο και σε τόσα επίπεδα το στοιχείο της σύνδεσης κράτους και εκκλησίας.
Χρηματοδότηση Εκκλησιών σε χώρες της Ευρώπης
Πολύ ενδιαφέρον έχει το θέμα των Εκκλησιών σε χώρες της Ευρώπης. Στην Αγγλία η οικονομική στήριξη της επίσημης εκκλησίας (ο ισχύων νόμος ψηφίστηκε το 1977) συνίσταται μόνον σχεδόν αποκλειστικά στη συντήρηση ιστορικών εκκλησιών, ενώ τα ποσά που διαχειρίζεται το English Heritage Grants αφορούν όλα τα θρησκεύματα. Στη Δανία μόνο ένα μικρό μέρος (το 11% των εσόδων της) προέρχεται από τον κρατικό προϋπολογισμό• το υπόλοιπο προέρχεται από τον εκκλησιαστικό φόρο όσων είναι μέλη της. Και στη Γερμανία καλείται ο πιστός κάθε θρησκεύματος να πληρώνει τον "εκκλησιαστικό φόρο" (Kirchensteuer). Έτσι εισπράχθηκαν, το 1992, 8,7 δισεκατομμύρια μάρκα από τους Καθολικούς και 8,5 δισεκατομμύρια μάρκα από τους Προτεστάντες. Στην Ιρλανδία ο κλήρος δεν μισθοδοτείται από το κράτος, αλλά η σύνδεση της Καθολικής Εκκλησίας και του κράτους σε ζητήματα εκπαιδευτικής και κοινωνικής πολιτικής είναι εξαιρετικά στενή. Στην Ιταλία μετά την ψήφιση σχετικού νόμου το 1985 εφαρμόσθηκε η φορολογία για χάρη της Καθολικής Εκκλησίας αρχικά, για χάρη και των άλλων θρησκευμάτων στη συνέχεια, ανάλογα του πώς επελέγη να δηλώνει ο φορολογούμενους. Ομοίως δε και η Ισπανία επέβαλλε και αυτή, από το 1979, σταδιακή επιβολή φόρου για χάρη της Καθολικής Εκκλησίας μόνο όσων είναι μέλη της• η εφαρμογή του συστήματος όμως χρονοτρίβησε, κι έτσι από το 1988 εφαρμόζεται ένα μικτό σύστημα, ως ενδιάμεσο στάδιο μέχρι την αυτοχρηματοδότηση. Το Σύνταγμα του Λουξεμβούργου ορίζει την υποχρέωση του κράτους να πληρώνει τους μισθούς και τις συντάξεις των κληρικών των αναγνωρισμένων θρησκευμάτων (καθολικών, προτεσταντών λ.χ.). Στην γειτονική Ολλανδία, αντίθετα, το Μάιο του 1999, ήρθη η συνταγματική υποχρέωση του εν λόγω κράτους να πληρώνει μισθούς και συντάξεις ιερέων αναγνωρισμένων θρησκειών, παρέμεινε μόνο η κρατική χρηματική στήριξη ορισμένων πανεπιστημιακών εδρών θεολογίας, ενώ παραδοσιακά όλα τα δόγματα δικαιούνται ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό χρόνο στους κρατικούς σταθμούς. Με χρηματοδότηση και σε σωματεία φιλοσοφικών αναζητήσεων πέρα από την κατά κανόνα χρηματοδότηση των κληρικών, προβλέπει το άρθρο 181 του βελγικού Συντάγματος. Το ελβετικό Σύνταγμα συνδέει τη χρηματοδότηση των εκκλησιών με την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας, ορίζοντας ότι κανείς δεν υποχρεούται να πληρώνει φόρους υπέρ μιας θρησκευτικής κοινότητας στην οποία δεν ανήκει. Στη Γαλλία (άρθρο 2 περί λαϊκού χαρακτήρος θρησκείας) και στην Πορτογαλία απαγορεύεται ρητώς η χρηματοδότηση οποιασδήποτε θρησκείας.
Σύμφωνα με το ελληνικό Σύνταγμα και τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδας, η Εκκλησία είναι αυτοδιοικούμενη• το κράτος όμως παρεμβαίνει σε καίρια ζητήματα διοίκησης και οργάνωσής της, ενώ οι κληρικοί της Ορθόδοξης Εκκλησίας μισθοδοτούνται από το κράτος και το υπαλληλικό προσωπικό της, καθώς και κάθε εκκλησιαστικού ν.π.δ.δ., διέπεται ως προς τις αποδοχές του από τις διατάξεις περί δημοσίων υπαλλήλων. Με δεδομένη την παρουσία θρησκευτικών μειονοτήτων και την εικαζόμενη ύπαρξη άθεων ή άθρησκων Ελλήνων πολιτών, η κρατική χρηματοδότηση της επικρατούσας θρησκείας δημιουργεί συνταγματικές τριβές, στο μέτρο που αυτή η χρηματοδότηση προκύπτει από τη φορολογία όλων των πολιτών ασχέτως θρησκεύματος.
Το στοιχείο της θρησκευτικής ομοιογένειας του ελληνικού πληθυσμού προβάλλεται συχνά ως αιτιολογία για το ισχύον καθεστώς. Παρά την ανυπαρξία επίσημων στοιχείων για τα μέλη των αναγνωρισμένων θρησκειών και τις λοιπές κατηγορίες, σύμφωνα με υπολογισμούς το ποσοστό των ορθοδόξων εγγίζει το 96%• το στοιχείο αυτό όμως δεν είναι μοναδικό στον ευρωπαϊκό χώρο. Στη Δανία εμφανίζεται ποσοστό 88,2% του πληθυσμού να ανήκει στην Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία, στην Ιρλανδία το 93% του πληθυσμού ανήκει στην Καθολική Εκκλησία. Στην Ιταλία στην Ισπανία και στην Πορτογαλία η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού, άνω του 95%, είναι καθολικοί• στο καθολικό δόγμα, επίσης, ανήκει το 90% περίπου των πολιτών του Λουξεμβούργου.
Το πολυσχιδές πλέγμα των σχέσεων κράτους και εκκλησίας στην Ελλάδα συμπληρώνεται με τη διάταξη του άρθρου 16 παρ.2 Συντάγματος 1975/86 που θέτει ως σκοπό της παιδείας και την ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης, αλλά και με τη διάταξη του άρθρου 13 παρ.2 Συντάγματος 1975/86 περί απαγόρευσης του προσηλυτισμού σε συνδυασμό με τη νομοθεσία περί προσηλυτισμού και με πληθώρα άλλων θεμάτων που αφορούν την άσκηση της θρησκευτικής ελευθερίας. Τα παραδοσιακά προνόμια της Ορθόδοξης Εκκλησίας συνδέονται αναπόφευκτα με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι θρησκευτικές μειονότητες τόσο σε επίπεδο νομοθεσίας όσο και σε επίπεδο διοίκησης. Οι αποκλίσεις του ελληνικού Συντάγματος από τη φιλελεύθερη δυτική παράδοση ως προς το ζήτημα της θρησκευτικής ελευθερίας εμφανίζονται, έτσι, να συνέχονται με την εφαρμογή του συγκεκριμένου προτύπου των σχέσεων κράτους και εκκλησίας, αυτού της "επικρατούσας" θρησκείας.
V. Η αποδυνάμωση του θεσμικού ρόλου των "εθνικών εκκλησιών": ο δρόμος προς τη θρησκευτική ανοχή
Ποικίλοι λόγοι είναι που οδήγησαν στην ολοένα και περισσότερο εξασθένηση σε κάθε χώρα της εθνικής Εκκλησίας. Η καθολική λ.χ. Εκκλησία, η εκ παραδόσεως επίσημη Εκκλησία σε χώρες όπως η Ιταλία ή η Ισπανία, η Πορτογαλία κ.ά., έγιναν πιο ανεκτικές ως προς τα άλλα υπάρχοντα θρησκεύματα. Η προνομιακή θέση της Καθολικής Εκκλησίας ανετράπη στην Ισπανία και την Ιταλία κατά τη δεκαετία του 1980. Σημειωτέον εδώ ότι η εγκύκλιος που εξεδόθη από τον Ισπανό υπουργό Παιδείας, στις 11 Ιανουαρίου 1985, διεκήρυττε τον προς τις θρησκευτικές εορτές αλλόθρησκων μαθητών σεβασμό. Η Καθολική, λοιπόν, Εκκλησία δεν έχει πια σε κανένα κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης τη θέση της επίσημης εκκλησίας.
Οι εκ παραδόσεως εκκλησίες, όμως, εμφανίζονται βαθμηδόν να χάνουν τα μέλη τους. Σύμφωνα με υπάρχοντα στοιχεία κατά το έτος 1991 ένας σημαντικός αριθμός των δυο κυρίων δογμάτων (330.000 προτεστάντες και 190.000 καθολικοί) δεν δήλωσαν θρήσκευμα, με σκοπό να αποφύγουν τον «εκκλησιαστικό» (Kirchenstuer) που είχε επιβάλει η κυβέρνηση για τη χρηματοδότηση της ενοποίησης (3 Οκτωβρίου 1989). Στην δε Ολλανδία η σταδιακή διαρροή πιστών από τις εκκλησίες οδηγεί ένα ποσοστό της τάξης των50-55% να δηλώνει, το έτος 1987, "άθρησκοι". Η μείωση των πιστών δημιουργεί τεράστια οικονομικά προβλήματα και στην Αγγλικανική Εκκλησία, ενώ η Σουηδία και η Φινλανδία επέλεξαν να καταργήσουν τον χαρακτήρα της εθνικής εκκλησίας, ακολουθώντας τη γενικότερη κοινωνική τάση απομάκρυνσης από την Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία.
Στην Ελλάδα η Εκκλησία έχει προνομιακή θέση και συντηρείται πάντα στους κόλπους του κράτους κάτω από ένα Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Από το 1952, επί κυβερνήσεως Πλαστήρα, Εκκλησία παραχώρησε στο κράτος και στην αυτού Κοινωνική του πολιτική τμήμα της τεράστιας περιουσίας του, με σκοπό το κράτος να μισθοδοτεί τους κληρικούς της. Παρόλο που οι σχέσεις σήμερα της Εκκλησίας με το κράτος δεν είναι και οι καλύτερες, γιατί η Ελλάδα αναγκάζεται να εισέλθει και αυτή στην τροχιά των υπολοίπων χωρών που ορίζουν διακριτούς ρόλους Εκκλησίας και κράτους, υποχρεώθηκε, παρόλες τις διαμαρτυρίες και τις 3.000.000 περίπου των υπογραφών (μεταξύ αυτών και νυν υπουργών και του πρωθυπουργού), να συμβιβαστεί. Δεν πρέπει, ωστόσο, να λησμονούμε αυτήν την καθοριστική συμφωνία που έγινε, όπως είπαμε, εδώ και μισό αιώνα περίπου και αναγκάζει και τις δυο μεριές να δεχθεί σιωπηρά η μια την άλλη.

Έρευνα-"Rammstein: Τέχνη και Πρόκληση" από τον Elf

TEXNH KAI ΠΡΟΚΛΗΣΗ:
ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΩΝ RAMMSTEIN.

Στο χώρο της τέχνης έχουμε αναρωτηθεί αρκετές φορές αν ο καλλιτέχνης προκαλεί με το έργο του. Πρέπει να βάζουμε όρια στην τέχνη; Προκαλούσαν ο Πάμπλο Πικάσσο και ο Σαλβαντόρ Νταλί με τα έργα τους; Γιατί δημιουργεί τέτοια αναστάτωση ο Τζίμης Πανούσης με τους δίσκους και τις συναυλίες του; Γιατί προκλήθηκε τέτοια αναστάτωση με την επιτυχία των LORDI στη EUROVISION το 2006;
Ανάμεσα σε αυτούς υπάρχουν και οι Rammstein, που απλά εκφράζουν μια διαφορετική γνώμη, βλέπουν μια κατάσταση από μια διαφορετική άποψη, βλέπουν ένα πράγμα με «άλλα μάτια» ή θίγουν θέματα ταμπού. Παρόλο που είναι αγαπητοί και στην Ελλάδα, κυρίως λόγω της τραχιάς τους μουσικής, η γερμανική γλώσσα αποτελεί ένα εμπόδιο, ώστε να γίνουν γνωστοί και για τους στίχους τους.
Οι Rammstein σχηματίστηκαν το 1993 στο Schwerin της πρώην ανατολικής Γερμανίας. Πήραν το όνομα τους από το χωριό Ramstein (αφού πρόσθεσαν ένα Μ), όπου υπήρχε παλαιότερα μια αμερικάνικη αεροπορική βάση. Το 1988, κατά τη διάρκεια μιας επίδειξης, ένα αεροπλάνο έπεσε μέσα στο πλήθος, σκοτώνοντας 70 ανθρώπους. Οι Rammstein αποτελούνται από τους Till Lindemann (φωνητικά), Richard Kruspe (κιθάρα), Paul Landers (κιθάρα), Oliver Riedel (μπάσσο), Christian Lorenz (πλήκτρα) και Christoph Schneider (τύμπανα). Το είδος της μουσικής που παίζουν είναι Industrial (μείγμα Heavy Metal με ηλεκτρονικά στοιχεία και με έμφαση στο ρυθμό). Τραγουδούν στη γερμανική γλώσσα, που ταιριάζει απόλυτα με το ρυθμικό Technothrash που παίζουν. Υπάρχουν όμως λίγα τραγούδια στα αγγλικά και στα ισπανικά (!).
Η δισκογραφία τους αποτελείται από τα εξής άλμπουμ:
1) Herzeleid (πόνος της καρδιάς), 1995,
2) Sehnsucht (νοσταλγία), 1997,
3) Mutter (μητέρα), 2001,
4) Reise, Reise (ταξίδι, ταξίδι), 2004 και
5) Rosenrot (κόκκινο του τριαντάφυλλου), 2005, όπως και τα
6) live άλμπουμ Live aus Berlin, 1998 και
7) Völkerball (μηλάκια – το παιχνίδι), 2006.
Αναλυτικότερα:
Το 1995 βγάζουν το πρώτο τους άλμπουμ με τίτλο Herzeleid. Είναι αρκετά σκληρό, τραχύ, κάπως άγαρμπο - μια που είναι και το ντεμπούτο τους - ρυθμικό, με δυνατές thrash κιθάρες, ελάχιστα σόλο κιθάρας και αρκετά ηλεκτρονικά στοιχεία από τον πληκτρά Christian Lorenz.
Ήδη από το εισαγωγικό κομμάτι Wollt ihr das Bett in Flammen sehen? (Θέλετε να δείτε το κρεβάτι στις φλόγες;) εκφράζουν τη απογοήτευση και την πικρία τους απέναντι στον έρωτα, μια που πέντε στα έξι μέλη του συγκροτήματος είχαν τότε χωρίσει. Στο ρεφραίν υπάρχει ο στίχος: «το σέξ είναι μια μάχη, η αγάπη είναι πόλεμος».
Στο δεύτερο τραγούδι Der Meister (Ο άρχοντας) φανερώνουν την αποστολή τους: Ο Θεός τους έστειλε να ανακοινώσουν την πτώση και την καταστροφή του κόσμου.
Με το τρίτο τραγούδι Weißes Fleisch (λευκή σάρκα) αρχίζουν και οι προκλήσεις: μιλάνε για τον έρωτα ενός σχιζοφρενή για μια ανήλικη κοπέλα, την οποία μάλιστα απαγάγει. Μεταξύ άλλων λέει: «σου προκαλώ πόνο και κλαψουρίζεις δυνατά», «το μαύρο μου αίμα μολύνει το φόρεμα σου», «η λευκή σου σάρκα με καυλώνει, είμαι απλά ο ζιγκολό σου», «οι κραυγές σου με ανάβουν», «ο ιδρώτας από το μέτωπο σου πέφτει σαν χαλάζι στο αρρωστημένο μου μυαλό», «η άρρωστη ύπαρξη μου ουρλιάζει για σωτηρία» και «στον παράδεισο μου δεν υπάρχει Θεός».
Στο επόμενο κομμάτι Asche zu Asche (στάχτη στη στάχτη) ο τραγουδιστής μιλά στο πρώτο πρόσωπο, παίρνοντας τον ρόλο του Ιησού που ζεί τις τελευταιές του ώρες στη γή και επιστρέφει μετά την Ανάσταση για να εκδικηθεί: «Πάνω στο Σταυρό είμαι ξαπλωμένος τώρα, με τρυπάνε με καρφιά, η φωτιά εξαγνίζει την ψυχή μου και αυτό που απομένει είναι ένα στόμα γεμάτο στάχτη».
Το πέμπτο τραγούδι είναι μια ερωτική μπαλάντα, το Seemann (ναυτικός), όπου μιλάει για τη μοναξιά, αλλά και για την συμπαράσταση του συντρόφου σε δύσκολες στιγμές.
Στο επόμενο τραγούδι το Du riechst so gut (μυρίζεις τόσο ωραία) ασχολούνται με το stalking, το να παρακολουθεί επίμονα κάποιος ένα άτομο. Στο ρεφραίν αναφέρεται «μυρίζεις τόσο ωραία, σε ακολουθώ, σε βρίσκω (τόσο ωραία), μυρίζεις τόσο ωραία, σε λίγο θα σε φτάσω».
Στο έβδομο τραγούδι Das alte Leid (το παλιό πάθημα) αναφέρονται στην έλλειψη του σέξ, που «οδηγεί στην τρέλα». Στο κεντρικό σημείο ο Till ουρλιάζει «θέλω να γαμήσω», όμως ακολούθουν γέλια και μια χωρωδία από πίσω τον ειρωνεύεται: «δεν πρόκειτε».
Στο επόμενο τραγούδι ο τίτλος ξεγελάει τον ακροατή: Heirate mich (παντρέψου με). Πρόκειται για νεκροφιλία! Ένας χήρος, εδώ και ένα χρόνο, κοιμάται στον τάφο της γυναίκας του τις νύχτες. Στο τέλος ξεθάβει τη νεκρή, «η νύχτα είναι ζεστή, είμαστε γυμνοί...». Το δέρμα της νεκρής «σκίζεται σαν χαρτί» και παίρνει τελικά μόνο το κεφάλι της μαζί του!
Στο Herzeleid μιλάνε για την πικρία τους για τις μόνιμες σχέσεις, οι οποίες πρέπει να «αποφεύγονται».
Στο περίεργο Laichzeit (τα αυγά των ψαριών!), μιλάνε για την αιμομιξία. Ένας αρρωστημένος άνδρας συνουσιάζεται με τη μητέρα του, την αδερφή του, αλλά και με το σκύλο του! Το «ψάρι» είναι το πέος, ενώ «τα μεγάλα μάτια», είναι τα στήθη της γυναίκας!
Στο τελευταίο τραγούδι, το Rammstein, αναφέρονται στην καταστροφή που έγινε στην αεροπορική βάση του Ramstein, απ` όπου πήρε και το συγκρότημα το όνομα του: «ένας άνθρωπος καίγεται, Rammstein, μυρωδιά σάρκας στον αέρα, ένα παιδί σκοτώνεται, Rammstein, μια θάλασσα από φωτιά, μυρωδιά αίματος στην άσφαλτο, Rammstein, ένας μαζικός τάφος, Rammstein, κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει».
Τα τραγούδια Heirate mich και Rammstein μπήκαν στο Soundtrack της ταινίας
Lost Highway του σκηνοθέτη David Lynch. Το πρώτο άλμπουμ ξεκίνησε με χαμηλές πωλήσεις, οι οποίες εκτοξεύθηκαν με την επιτυχία του Single Engel από το επόμενο άλμπουμ.
Το δεύτερο άλμπουμ, το Sehnsucht βγήκε το 1997. Είναι αρκετά πιο ώριμο από το πρώτο, εξίσου όμως προκλητικό. Στο πρώτο, ομώνυμο τραγούδι, ο Till ασχολείται με τις παιδικές του νοσταλγίες: ως παιδί δεν μπορούσε να φύγει από την ανατολική Γερμανία και ονειρευόταν να ταξιδέψει σε μακρινά μέρη, όπως στο Μεξικό.
Στο δεύτερο κομμάτι, το Engel (άγγελος), το οποίο τους έκανε και γνωστούς, ασχολούνται με τη θρησκεία και την ευχή των ανθρώπων να ζούν ενάρετα, ώστε μετά το θάνατο να γίνουν άγγελοι. Οι άγγελοι όμως «εμφανίζονται μόνο τη νύχτα», «φοβούνται διαρκώς και είναι μόνοι». Τελικά ο Θεός ξέρει οτι ο Till «δεν θέλει να γίνει άγγελος».
Στο τρίτο τραγουδι Tier (ζώο), μιλάνε για την αιμομιξία: «Τί κάνει ένας άνδρας, που δεν μπορεί να ξεχωρίσει ένα ζώο από έναν άνθρωπο; Θα πάει στην κόρη του, που είναι όμορφη και νέα σε ηλικία και θα ζευγαρώσει σαν ένα ζώο, με το ίδιο του το αίμα και την σάρκα του». Λίγο παρακάτω έρχεται και η εκδίκηση της κόρης που είναι μεγάλη πλέον: «...βυθίζει το φτερό στο αίμα του, γράφει στον εαυτό της ένα γράμμα, το στέλνει πίσω στην παιδική της ηλικία, όταν ο πατέρας της κοιμόταν μαζί της».
Στο τέταρτο τραγούδι, το Bestrafe mich (τιμώρησε με), μιλούν για τη σχέση του Θεού με τον άνθρωπο, αλλά και για το σαδισμό: «το μέγεθος σου με κάνει μικρό, εσύ μπορείς να είσαι ο τιμωρός μου».
Το επόμενο τραγούδι, ίσως να είναι και το πιο γνωστό τους: Du hast (με έχεις/ λογοπαίγνιο, σημαίνει και με μισείς). Μέσα στους λίγους στίχους δείχνουν για άλλη μια φορά την απογοήτευση τους απέναντι στον έρωτα: «με έχεις/με μισείς. Με ρώτησες, αλλά δεν απάντησα. - Θα είσαι μαζί της, μέχρι να σας χωρίσει ο θάνατος; - Όχι! - Θα της είσαι πιστός, όσο θα ζείτε; - Όχι!»
Στο έκτο τραγούδι Bück dich (σκύψε) ξαναπιάνουν το θέμα του σαδισμού: «σκύψε, σε διατάζω, το πρόσωπό σου δε με ενδιαφέρει, σκύψε άλλη μια φορά!». «Το δίποδο σκύβει ακόμα πιο χαμηλά, τα δάκρυα του φτάνουν στην πλάτη». Στις συναυλίες τους, ο Till χρησιμοποιεί και ένα μαστίγιο, για να δείξει και οπτικά το τί εννοεί!
Στο εφιαλτικό Spiel mit mir (παίξε μαζί μου), παρουσιάζουν την αρρωστημένη αγάπη μεταξύ δύο αδερφών και την αιμομιξία: «μοιραζόμαστε το δωμάτιο και το κρεβάτι, αδελφούλι έλα, πλησίασε με, ακούμπησε με». «Μπροστά από το κρεβάτι υπάρχει μια τρύπα, όπου πέφτει μέσα κάθε (αθώο) πρόβατο». «Παίξε μαζί μου, τώρα, που είμαστε μόνοι».
Το επόμενο τραγούδι Klavier (πιάνο) είναι μπαλάντα, όπου εξυμνείτε ένας παλιός έρωτας.
Στο ένατο κομμάτι Alter Mann (γέρος άνδρας), ένας άνδρας θέλει να δεί τον εαυτό του μέσα στο νερό. Αντί όμως να δεί τον εαυτό του να καθρεφτίζεται, βλέπει έναν γέρο άνδρα. Αυτό τον οδηγεί στην τρέλα.
Στο ρυθμικό Eifersucht (ζήλεια), η εισαγωγή θυμίζει James Bond. Μιλά ουσιαστικά για δύο άνδρες που έρχονται σε σύγκρουση, λόγω μιας γυναίκας. Ο νικητής σε αυτή τη σύγκρουση μπορεί να καταφύγει και στον κανιβαλισμό!
Στο τελευταίο Küss mich (φίλησε με), πιάνουν άλλο ένα shocking θέμα, αυτή τη φορά το στοματικό έρωτα: «Κάθεται πάντα ήσυχη, γιατί θέλει να φάει δάχτυλο, το κουρεμένο γρασίδι σηκώνεται, το υγρό ματάκι γίνεται μούσκεμα». Μετά ο Till εκφράζει το παράπονο του, πως του «την φιλάνε σπάνια, επειδή έχει πικρή γεύση», «η γλώσσα μαστιγώνει εκστασιασμένη», «φίλα τα υγρά μου χείλη, φίλα με, ακόμη κι αν έχει πικρή γεύση».
Στα τέλη του 1998 και έχοντας αποκτήσει πολλούς οπαδούς εντός αλλά και εκτός Γερμανίας, ηχογραφούν ένα live άλμπουμ στο Βερολίνο. Τα live τους είναι φανταστικά, όπου χρησιμοποιούν πολλά εφέ, φωτιές και πολλά πυροτεχνήματα. Αρχίζουν να γίνονται γνωστοί παγκοσμίως. Εμπορικά πάει κι αυτό το άλμπουμ πολύ καλά, φτάνοντας και αυτό στο νούμερο ένα, όπως και το προηγούμενο. Ακολουθεί το Single Das Model, διασκευή τραγουδιού των γερμανών πρωτοπόρων του ηλεκτρονικού ήχου Kraftwerk. Αμέσως μετά βγαίνει το Single Stripped, διασκευή σε τραγούδι των Depeche Mode. Το βιντεοκλίπ προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις, αφού χρησιμοποίησαν αποσπάσματα από την ταινία της Leni Riefenstahl, Olympia (που σκηνοθέτησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, στο Βερολίνο). Πολλοί τότε τους κατηγόρησαν ως ναζιστές. Στηρίζονταν και στο επιχείρημα το ότι χρησιμοποιούν τη γερμανική γλώσσα στα τραγούδια τους και μάλιστα με ρυθμικό και «τευτονικό» τρόπο. Το συγκρότημα απάντησε με τραγούδι στον επόμενο δίσκο.
Το 2001 εμφανίστηκε ο δίσκος Mutter (μητέρα). Από πολλούς θεωρείται ότι είναι ο καλύτερος τους. Εμφανίζονται περισσότερα στοιχεία από gothic και heavy metal, ενώ τα ηλεκτρονικά μέρη μειώνονται. Ίσως τα προκλητικά τραγούδια να είναι λιγότερα αυτή τη φορά.
Mάλιστα στο πρώτο τραγούδι Mein Herz brennt (η καρδιά μου καίγεται) συμμετέχει και συμφωνική ορχήστρα. Ξεκινά σαν παιδικό παραμύθι, γρήγορα όμως μετατρέπεται σε εφιάλτη.
Με το τραγούδι Links 2 3 4 (αριστερό 2 3 4 – ο βηματισμός που ακολουθεί ο γερμανικός στρατός) απαντούν στις κατηγορίες ότι υποστηρίζουν το ναζισμό: «Οι άλλοι θέλουν την καρδιά μου στη δεξιά πλευρά, όταν όμως την προσέξω, αυτή χτυπά στα αριστερά». Δηλώνουν ξεκάθαρα ότι είναι οπαδοί του κομμουνισμού.
Το τρίτο τραγούδι Sonne (ήλιος) είναι ένας απλός ύμνος για τον ήλιο και τη ζεστασιά που μας προσφέρει. Αρχικά ξεκίνησε ως ύμνος για τον πυγμάχο Vitali Klitschko, τελικά όμως δεν χρησιμοποιήθηκε. Το μέτρημα από το ένα ως το δέκα παρέμεινε.
Με το επόμενο κομμάτι, το συναυλιακό Ich Will (εγώ θέλω), το συγκρότημα ζητά από τους οπαδούς του μεταξύ άλλων: «να τους εμπιστεύονται, να τους καταλαβαίνουν, να τους αισθάνονται». Ο Till ζητά «να ελέγχει, να ακούει τις φωνές τους, θέλει τη φαντασία τους και την ενέργειά τους».
Το πέμπτο τραγούδι Feuer frei! (πύρ!) χρησιμοποιήθηκε και στην ταινία ΧΧΧ, όπου οι Rammstein το έπαιξαν ζωντανά. Μιλά για τη δύναμη της φωτιάς «που καίει τη σάρκα και το πνεύμα».
Στο ομώνυμο του άλμπουμ τραγούδι, ο πρωταγωνιστής δεν έχει μητέρα. Δημιουργήθηκε μέσα από ένα πείραμα. Θέλει να εκδικηθεί τη μάνα που δεν τον γέννησε.
Στο Spieluhr (μουσικό κουτί), ένα παιδάκι κάνει το πεθαμένο, διότι θέλει να μείνει μόνο του. Το θάβουνε μέσα στην άμμο, μαζί με ένα μουσικό κουτί. Το παιδάκι ξυπνάει, ενώ ακούγεται μια μελωδία από το μουσικό κουτί.
Το προκλητικό Zwitter (ερμαφρόδιτο) δείχνει την ψυχολογία αυτών των ανθρώπων: «δύο ψυχές κάτω από το στήθος μου, δύο φύλα – μία λίμπιντο», «αυτοϊκανοποιούμαι, στέλνω τριαντάφυλλα στον εαυτό μου», «είμαι μόνος κι όμως δεν είμαι μόνος, είμαι με τον εαυτό μου μαζί», «δεν τσαντίζομαι, όταν κάποιος μου πεί «άει γαμήσου».»
Το ένατο τραγούδι Rein Raus (μέσα - έξω) μιλά ξεκάθαρα για την ερωτική πράξη: «είμαι το κλειδί, είσαι η κλειδαρότρυπα, μπαίνω μέσα», «εισχωρώ πιο βαθιά». Στο τέλος ο Till απολογείται: «το καβάλημα κράτησε λίγο, λυπάμαι γι` αυτό, τώρα πρέπει να πάω και στα άλλα άλογα, θέλουν και αυτά να καβαληθούν».
Το επόμενο τραγούδι ακολουθεί ένα γρήγορο ρυθμό Punk: Adios (αντίο). Περιγράφει τις τελευταίες στιγμές ενός Junkie, που πεθαίνει από υπερβολική δόση ηρωίνης: «βάζει τη βελόνα στη φλέβα, αφήνει τη μουσική να μπεί μέσα του», «έκλεισε τα μάτια του, έβαλε το θάνατο μέσα του». Στο τέλος «άνοιξε τα μάτια του, αλλά δεν ξύπνησε».
Το τελευταίο και ατμοσφαιρικό τραγούδι Nebel (ομίχλη), περιγράφει μια βόλτα ενός ζευγαριού στην παραλία, μέσα στην ομίχλη. Η γυναίκα τελικά πεθαίνει ξαφνικά μέσα στην αγκαλιά του άνδρα.
Ο επόμενος δίσκος των Rammstein, το Reise, Reise βγήκε τέλη του 2004.
Στο ομώνυμο, επικό τραγούδι μιλάνε για τις δυσκολίες που περνάνε οι ψαράδες στις τρικυμισμένες θάλασσες.
Το δεύτερο τραγούδι είναι και το πιο προκλητικό τους: Mein Teil (το κομμάτι μου). Το εξώφυλλο του Single δείχνει ένα μαχαιροπίρουνο: το 2001 στη Γερμανία, ο Armin Meiwes, «ο κρεοπώλης» - όπως τον ονόμασαν αργότερα τα Μ. Μ. Ε. - ζητούσε μέσω διαδικτύου να φάει έναν συνανθρωπό του! Το περίεργο ήταν, ότι πολλοί απάντησαν σε αυτή την πρόσκληση. «Ο κρεοπώλης» κάλεσε το «θύμα» του σε δείπνο και έφαγαν μαζί τα γεννητικά όργανα του θύματος, με τη συγκατάθεση του βέβαια. Οι στίχοι λένε τα εξής: «Σήμερα θα συναντήσω έναν κύριο, που έχει όρεξη να με καταβροχθίσει. Μαλακά κομμάτια, αλλά και σκληρά, βρίσκονται στη λίστα με το μενού. Είσαι αυτό που τρώς. Όλοι εσείς γνωρίζεται τί είναι αυτό: είναι το κομμάτι μου! Το μαχαίρι που δεν είναι ακονισμένο, είναι ότι πρέπει! Ματώνω άσχημα και ζαλίζομαι. Πρέπει να αντισταθώ στη λιποθυμία, συνεχίζω να τρώω κάτω από κράμπες. Έχει ωραία μπαχαρικά επάνω και είναι καλά ψημένο. Είναι σερβιρισμένο σε πορσελάνη, έχει κρασί και φώς από κερί. Ξόδεψα χρόνο, χρειαζόταν και λίγο κουλτούρα – ρομαντισμό». Οι γερμανικές αρχές δεν ήξεραν με ποιά κατηγορία να δικάσουν τον «κρεοπώλη». Δεν υπήρχε τέτοιο προηγούμενο, αφού το «θύμα» είχε δώσει τη συγκατάθεση του. Μετά από λίγο καιρό ο κανίβαλος υπέβαλε μύνηση στο συγκρότημα!
Ακολουθεί το εφιαλτικό – ρυθμικό Dalai Lama. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα ταξίδι πατέρα και παιδιού με το αεροπλάνο. Ενώ αρχικά όλα είναι ήρεμα μέσα στη νύχτα, το αεροπλάνο αρχίζει να τραντάζεται, χάνεται η πίεση μέσα στην καμπίνα των επιβατών, ο κόσμος φωνάζει από τον πανικό του. Μία εφιαλτική χορωδία καλεί το παιδί να τους ακολουθήσει. Ο πατέρας σφίγγει μέσα στην αγκαλιά του το παιδί, μέχρι που αυτό ξεψυχά.
Το τέταρτο τραγούδι Keine Lust (καμία όρεξη) - με το αστείο βιντεοκλίπ - ασχολείται με τους υπέρβαρους: «Δεν έχω όρεξη να με ακουμπήσω, θέλω να αυνανιστώ, αλλά δεν έχω όρεξη να το δοκιμάσω. Δεν έχω όρεξη να με δώ γυμνό, θα ήθελα να «το κάνω» με μεγάλα ζώα, αλλά δεν έχω όρεξη να το ρισκάρω. Δεν έχω όρεξη να μασήσω, δεν έχω όρεξη να ζυγιστώ, δεν έχω όρεξη να κολυμπώ μέσα στο λίπος».
Το ακουστικό – ρυθμικό Los! (πάμε! – σημαίνει όμως και ... χωρίς.) μιλά πάλι για τις κατηγορίες που δέχεται το συγκρότημα και την αντίδραση τους: «λένε πως είμαστε χωρίς τραγούδια, χωρίς μελωδίες ... αλλά όταν ήρθε η ώρα είπαμε: πάμε!»
Στο έκτο τραγούδι Amerika χτυπούν την αμερικανολατρεία που παρατηρούν στην πατρίδα τους: «έσεις χτυπάτε το ρυθμό και εμείς πρέπει να ακολουθούμε», «ο Μίκυ – Μάους βρίσκεται και στο Παρίσι». Στο ρεφραίν - στα αγγλικά – ειρωνεύονται το τραγούδι του James Brown: «We´re all living in Amerika,
Coca – Cola, sometimes war».
Το επόμενο κομμάτι λέγεται Moskau και είναι ένας ύμνος για την πρωτεύουσα της Ρωσίας: «Αυτή η πόλη είναι μία πόρνη, τα δόντια της είναι από χρυσό, είναι χοντρή και όμως μία Κυρία. Γδύνεται μόνο αν την πληρώσω, μου παίρνει την ανάσα. Είναι γριά και όμως όμορφη, δεν μπορώ να της αντισταθώ. Ρίχνει πούδρα πάνω στο γέρικο δέρμα της, έχει φτιάξει το στήθος της. Με καυλώνει και υποφέρω, χορεύει για μένα, αφού όμως την πληρώσω». Η τραγουδίστρια των t. A. T. u αναλαμβάνει τα δεύτερα φωνητικά στα ρώσικα.
Το όγδοο τραγούδι Morgenstern (αυγερινός) μιλάει για ένα άσχημο κορίτσι που κρύβεται από το φώς της ημέρας. Τις νύχτες παρακαλάει τον αυγερινό να την κάνει όμορφη.
Το Stein um Stein (πέτρα με πέτρα), ενώ ξεκινά ως ερωτικό τραγούδι, εξελίσσεται σε εφιάλτη: «έχω μεγάλα σχέδια, θα σου χτίσω ένα σπίτι, κάθε πέτρα είναι ένα δάκρυ». «Θα μείνεις για πάντα μέσα, το σπίτι δε θα έχει πόρτες και παράθυρα, θα είναι πάντα σκοτεινό. Πέτρα με πέτρα, θα σε κλείσω μέσα, θα είσαι πάντα κοντά μου». Ίσως και να εννοείτε το τείχος του Βερολίνου.
Το Ohne dich (χωρίς εσένα) μιλά πάλι για έναν αδιέξοδο έρωτα: «χωρίς εσένα δεν μπορώ να υπάρξω, μαζί σου είμαι και πάλι μόνος»
Στο ατμοσφαιρικό Amour (έρωτας), ο έρωτας παραλληλίζεται με ένα «άγριο ζώο, που σε κυνηγά, σε καταβροχθίζει» και στο τέλος σε αφήνει απογοητευμένο και πονεμένο.
Το τελευταίο στούντιο άλμπουμ βγήκε στα δισκοπωλεία στα τέλη του 2005. Είναι το Rosenrot. Πολλά από τα τραγούδια αυτού του άλμπουμ είχαν ηχογραφηθεί παλαιότερα, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν είναι καλά.
Το πρώτο τραγούδι, συνάμα και πρώτο Single, είναι το ρυθμικό Benzin (βενζίνη). Μιλά για τη δύναμη της βενζίνης και άλλων έφλεκτων υλικών, που μπορούν να προκαλέσουν καταστροφές: «θέλω χρόνο, δεν θέλω ηρωΐνη, ούτε αλκοόλ και νικοτίνη, ούτε βοήθεια, ούτε καφεΐνη, αλλά θέλω δυναμίτη, λάδι και κιροζίνη, ένα καύσιμο με πολλά οκτάνια και χωρίς μόλυβδο. Δώσε μου βενζίνη!» «Η βενζίνη τρέχει μέσα στις φλέβες μου, αν θέλεις να ξεφορτωθείς κάτι πρέπει να το κάψεις. Αν δεν θέλεις να το ξαναδείς, άστο να κολυμπήσει μέσα σε βενζίνη. Βενζίνη, δώσε μου βενζίνη!».
Η πρόκληση συνεχίζεται στο Mann gegen Mann (άνδρας εναντίον άνδρα), το οποίο ασχολείται με τους ομοφυλόφυλους. Στο βιντεοκλίπ το συγκρότημα εμφανίζεται σχεδόν γυμνό, ανάμεσα σε άλλους γυμνούς άνδρες, με δερμάτινα εσώρουχα και μπότες: «Είμαι ένας βασιλιάς χωρίς βασίλισσα, άμα μπερδευτεί μαζί μου ένα θηλυκό, τότε όλος ο κόσμος κοιτάει με απορία». «Άνδρας εναντίον άνδρα, το δέρμα μου ανήκει σε έναν κύριο, άνδρας εναντίον άνδρα, υπηρετώ δύο κυρίους». «Είμαι η γωνία σε όλους τους χώρους, είμαι η σκιά όλων των δέντρων. Η όρεξη μου έρχεται από πίσω. Το φύλο μου με φωνάζει προδότη, είμαι ο εφιάλτης κάθε πατέρα».
To Rosenrot (κόκκινο του τριαντάφυλλου) είναι μια παραλλαγή ενός γερμανικού παραμυθιού. Ένα κορίτσι βλέπει ένα τριαντάφυλλο στην κορυφή ενός βουνού. Ζητά από το αγόρι της να της το φέρει. Το αγόρι ξεκινά, θέλει να ικανοποιήσει το κορίτσι του. Κατεβαίνοντας με το τριαντάφυλλο, το αγόρι παραπατάει, προκαλεί κατολίσθηση που σκοτώνει το ζευγάρι.
Στο τέταρτο τραγούδι Spring (πήδα) βρισκόμαστε μέσα σε ένα πλήθος, που παρακολουθεί έναν άνδρα που ανέβηκε σε μια γέφυρα και θέλει να αυτοκτονήσει. Ο Till είναι στην πρώτη σειρά για να παρακολουθήσει καλύτερα το γεγονός. Ο άνδρας ανοίγει τα χέρια του, αλλά διστάζει. Ο κόσμος απογοητεύεται όταν ο άνδρας κατεβαίνει από τα κάγκελα.. Όταν το ξανασκέφτεται, ο κόσμος φωνάζει από κάτω: «Πήδα, πήδα, μη με απογοητεύεις, πήδα, κάντο για μένα, πήδα στο φώς!» Ο άνδρας ξεσπά σε κλάματα, ο Till πάει κρυφά από πίσω του, του δίνει μια κλωτσιά στην πλάτη για να τον «απελευθερώσει».
Στο Wo bist du? (που βρίσκεσαι;) ο Till αναζητά έναν παλιό έρωτα.
Στο έκτο τραγούδι το Stirb nicht vor mir (μην πεθάνεις πριν από εμένα), τα αγγλικά φωνητικά ανήκουν στην τραγουδίστρια των Texas, Sharleen Spiteri. Πρόκειται για την αναμονή της πραγματοποίησης ενός έρωτα, που υπάρχει προς το παρών μόνο στο μυαλό των δύο προσώπων.
Το Zerstören (καταστρέφω) ξεκινά με μια αραβική μελωδία και είναι μια ξεκάθαρη αναφορά στους τρομοκράτες: «οτιδήποτε μου ανήκει το προστατεύω, όλα τα υπόλοιπα τα καταστρέφω».
Στο Hilf mir (βοήθησε με) ένα μικρό άρρωστο κοριτσάκι ανάβει σπίρτα και παίζει με τη φωτιά, όταν λείπουν οι γονείς του. Τελικά παίρνουν φωτιά τα ρούχα του και καίγεται! Οι στάχτες του ανεβαίνουν στον ουρανό.
Το ισπανόφωνο Te quiero puta! (σε θέλω, πουτάνα!) είναι και το πιο χιουμοριστικό τραγούδι του συγκροτήματος. Θυμίζει μεξικάνικο γουέστερν, υπάρχουν γυναικεία φωνητικά και μεξικάνικα πνευστά.
To δέκατο τραγούδι Feuer und Wasser (φωτιά και νερό) μιλά για μια κοπέλα, που κολυμπά γυμνή. Ο Till την ακολουθά και «βλέπει το «κέντρο της», «όχι όμως ότι το στήθος της δεν είναι όμορφο!». Η κοπέλα δεν του δίνει σημασία. Από τα σκέλια του Till «ξεσπάει ένα πυροτέχνημα και φωτιά», «τα πόδια της, καθώς την βλέπω από πίσω, ανοίγουν σαν ψαλίδια». «Η φωτιά με το νερό δεν συνδιάζονται, καίγομαι μέσα στο νερό, το αίμα μου καίει». «Την παίρνω στην αγκαλιά μου, είναι λεία σαν ψάρι και κρύα σα νερό. Ξέρω ότι δεν θα περάσει άσχημα μαζί μου».
Το τελευταίο κομμάτι είναι το ακουστικό και ατμοσφαιρικό Ein Lied (ένα τραγούδι). Για να παίζουν για τους οπαδούς τους, ζητάνε τις εξής προϋποθέσεις: «Αν κάνετε καλές πράξεις και ακολουθείτε το σωστό δρόμο, τότε θα σας επισκεφτούμε. Γεννηθήκαμε για τη μουσική, υπηρετούμε τα αυτιά σας, όταν είστε στεναχωρημένοι, τότε εμείς παίζουμε για εσάς».
Το livealbum Völkerball (2006) εντυπωσίασε για άλλη μια φορά. Περιλαμβάνει συναυλίες από διάφορα μέρη του πλανήτη. Μάλιστα σε μια συνέντευξη του ο Rudolf Schenker των Scorpions, που παρακολούθησε μια συναυλία των Rammstein, μαζί με τους Jimmy Page (ex-Led Zeppelin) και Tony Iommi (Black Sabbath) είπε πως έμειναν όλοι με ανοιχτό το στόμα από το θέαμα που είδαν. Πολλά εφέ, λέηζερ, φωτιές, φλογοβόλα, πυροτεχνήματα, προκλητικότητα, τραγούδια από όλα τα άλμπουμ τους, φοβερή συμμετοχή του κοινού, που μαθαίνει γερμανικά για να τους καταλάβει.
Έτσι βλέπουμε, ότι το συγκρότημα ασχολείται με πολλά θέματα, τα οποία πολλά άλλα μουσικά σχήματα αποφεύγουν να ακουμπήσουν. Οι Rammstein ασχολούνται με τον έρωτα σε διάφορες μορφές του (σέξ, διαστροφές, αιμομιξία, σαδισμό, τρέλα, εκδίκηση, ζήλεια, stalking), τη νεκροφιλία, δυστυχήματα, κανιβαλισμό, νοσταλγίες, εφιάλτες, το θάνατο, την πολιτική, τον ερμαφροδιτισμό, την ομοφυλοφιλία, τους υπέρβαρους. Λίγοι είναι που τολμούν να μιλήσουν για τέτοιου είδους θέματα!
Διεύθυνση στο διαδίκτυο: www.rammstein.com (και στα αγγλικά).
Πλήρης δισκογραφία:
1) Herzeleid, 1995 (Singles: Du riechst so gut, Asche zu Asche, Seemann)
2) Sehnsucht, 1997 (Singles: Engel, Du hast)
3) Mutter, 2001 (Singles: Sonne, Links 2 3 4, Mutter, Ich Will, Feuer frei!)
4) Reise, Reise, 2004 (Singles: Mein Teil, Amerika, Ohne dich, Keine Lust)
5) Rosenrot, 2005 (Singles: Benzin, Mann gegen Mann, Rosenrot)
6) Live aus Berlin, 1998 (livealbum) και
7) Völkerball, 2006 (livealbum).

Έρευνα-"Οι Δρυίδες" από τον Northwind

ΟΙ ΔΡΥΙΔΕΣ

Ποιοι ήταν οι Δρυίδες. Προέλευση της λέξης
Οι Δρυίδες δεν ήταν απλά ιερείς, βάρβαροι ιερείς (αν και οι αρχαίοι συνήθιζαν να τους αποκαλούν ΄΄φιλοσόφους΄΄) ενός απομακρυσμένου λαού, δεν ήταν απλά μια κλειστή ομάδα ανθρώπων που μοιράζονταν μυστικά και κρυφές γνώσεις μεταξύ τους, αλλά μια ομάδα ανθρώπων διαφόρων επαγγελματικών και κοινωνικών τάξεων που έχουν μια συγκεκριμένη πρακτική και στάση ζωής. Οι πηγές μας γι’ αυτούς προέρχονται από Έλληνες και Ρωμαίους.
Μύθοι και ηρωικές ιστορίες, παραμυθένιες περιπλανήσεις στον κόσμο του φανταστικού μα και της ιστορίας, εδώ συναντάμε “ιερατικές” μορφές με ιδιαίτερα φυσιολατρικά “πιστεύω” και αντιμετώπιση του κόσμου και όλα αυτά σε έναν κόσμο που είτε βρίσκεται στην αρχαία Γαλατία (νυν Γαλλία), είτε στις Βρετανικές νήσους, είτε στην αρχαία Ιέρνη (νυν Ιρλανδία)... Ποιοι όμως ήταν οι Δρυίδες; Η ετυμολογία έχει να μας πει πολλά, όχι όμως όλα! Η λέξη Δρυίδης (Druid) προέρχεται από την ελληνική δρυς (=βελανιδιά). Η ίδια λέξη υπάρχει και σε άλλες αρχαίες γλώσσες, όπως πχ. στη σανσκριτική druma = βελανιδιά (δρυς), το ιερότερο δέντρο των Δρυίδων. Στη Γαλλική γλώσσα η ομόρριζη λέξη druiah σημαίνει “σοφός άνθρωπος”. Στην δε Περσική το πνεύμα της νύχτας ή του σκότους ονομάζεται Druh. Στα Ουαλικά, drud σημαίνει “αυτός που εξαγνίζει”. Γενικά, θα μπορούσε να πει κανείς ότι Δρυίδης σύμφωνα με την κελτική παράδοση σήμαινε “ο σοφός των δέντρων” ή και “σοφός της Βελανιδιάς”. Άρα, η λέξη έχει να κάνει πάντως με την σοφία και έχει ως κεντρικό σημείο αναφοράς την (ιερή) βελανιδιά.

Η φιλοσοφία του Δρυιδισμού

Οι Δρυίδες, όπως προείπαμε, δεν είναι μια κλειστή ομάδα ανθρώπων απλά, αλλά μια πρακτική, είναι τρόπος ζωής, πνευματικό μονοπάτι και φιλοσοφία. Ανάγεται στις ρίζες της Κέλτικης Θρησκείας και παραδόσεις, μα η ίδια ουδεμία σχέση έχει με,θρησκεία, καθώς δεν εμπεριέχει ή εξαρτάται από κάποιο δόγμα. Οι διδασκαλίες του Δρυιδισμού δεν μένουν μέσα στο χρόνο πάντα ίδιες, αλλά εξελίσσονται και μέσα από αυτές τις διδασκαλίες μπορούμε να βρούμε έναν ενδότερο τρόπο κατανόησης της ίδιας μας της ζωής σε σχέση με τον Κόσμο, και με την Ροή της Ζωής που κυλάει και δίνει πνοή σε ό,τι υπάρχει.

Οι Δρυίδες στην αρχαιότητα

Λίγες είναι οι γνώσεις μας για τις ρίζες του Δρυιδισμού πέρα από το ότι υπήρξε μια απόκρυφη -μυστικιστική κάστα ιερατικού χαρακτήρα της ευρύτερης κέλτικης θρησκείας. Οι Κέλτες υπηρετούσαν ως δικαστές, δάσκαλοι, θεραπευτές και μάντεις. Τα λίγα στοιχεία που ξέρουμε σχετικά με αυτούς προέρχονται από Έλληνες αρχαίους συγγραφείς (Διογένης Λαέρτιος, Στράβων, Διόδωρος Σικελός κ.ά.) και Ρωμαίους (Καίσαρας, Λουκανός κ.ά.), από αρχαία γραπτά χρονολογημένα μεταξύ 2ου αιώνα π.Χ. και 4ου αιώνα μ.Χ. Αν παρατηρήσει κανείς το κελτικό πάνθεο από κοντά δε θα παραβλέψει να δει τις ομοιότητες με το ελληνικό. Οι ομοιότητες αυτές οφείλονται είτε στο ότι υπήρξαν μέρος της ινδοευρωπαϊκής ομοεθνίας είτε στην επαφή που είχαν σε πανάρχαια χρόνια οι Έλληνες μαζί τους Ένας πολύ σημαντικός Θεός ήταν ο Λούγκ, με το όνομα Σαμιλνταχάν («αυτός που κατέχει πολλά μέσα και τρόπους») επόπτευε τις τέχνες, προστάτευε τους ταξιδιώτες/τισες εν ζωήι και θανάτωι μπορεί εύκολα να παραλληλιστεί με τον Θεό Ερμή. Ο Κέλτης Ήφαιστος ήταν ο Γκοϊβνιου στην Ιρλανδία. Κυβερνήτη των θαλασσών βρίσκουμε τον Λιρ, με τα χαρακτηριστικά του δικού μας Ποσειδώνα. Στην θέση του πολεμοχαρή Θεού Άρη βρίσκουμε τον Όγκμα, ενώ στην θέση της Αθηνάς την Μόριγκαν. Προστάτιδα της οικογένειας και της εστίας μεταξύ άλλων ήταν η Μπρίγκιτ, σαν την αντίστοιχη ελληνική Θεά Εστία. Η ύπαρξη, όπως προαναφέρθηκε, επαφών με ανθρώπους του Αιγαίου δεν μπορεί να αποκλειστεί, καθότι σάγκες κελτικές αναφέρουν ιστορίες αποικισμού από ανθρώπους του Αιγαιακού κόσμου (Κρήτες, Μυκηναίοι). Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο Δρυιδισμός δεν άφησε την δική του ξεχωριστή «σφραγίδα» ή ότι δεν αποτέλεσε (και αποτελεί ακόμα) μια αξιολάτρευτη φιλοσοφία και κουλτούρα. Οι Δρυίδες άφησαν το στίγμα τους στην ιστορία ως ένα τάγμα σοφών ανθρώπων και αξιοσέβαστων ιερέων. Ένα λαμπερό παράδειγμα αυτού, βλέπουμε στον θρύλο του Αρθούρου, όπου ο μάγος Μέρλιν είναι πάρα πολύ πιθανό να υπήρξε Δρυίδης.

Οι Πρακτικές των Δρυίδων κατά τα αρχαία χρόνια

Ολίγα είναι τα στοιχεία, όπως επισημάνθηκε, σχετικά με τις πρακτικές του δρυιδισμού. Η εσωτερική – μυστικιστική χροιά της φιλοσοφίας τους ήταν φανερή και από το ότι τα ενδότερα μυστικά του δόγματος γίνονταν γνωστά μονάχα στους μυημένους οι οποίοι λάμβαναν το χρίσμα μετά από είκοσι χρόνια εκπαίδευσης και μελέτης. Πριν καλά – καλά αρχίσουν την εκπαίδευσή τους, ορκίζονταν να σιωπούν (βλέπε παρόμοιες πρακτικές στους πυθαγορείους) και όσα εγνώριζαν θα μεταφέρονταν προφορικά από στόμα Δρυίδη σε αυτί Δρυίδη. Οι γραπτές μαρτυρίες που μας σώθηκαν δεν προέρχονται από Δρυίδες, αφού απαγορεύονταν η γραπτή καταγραφή της γνώσης, αλλά από μελετητές και από ανθρώπους που απλά συνεκέντρωναν τα λέγονταν γι αυτούς. Λέγεται μάλιστα – όπως μας πληροφορεί ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρ - ότι προσπαθούσαν να αποστηθίσουν μεγάλα μέρη από ποιήματα και πως θεωρούσαν απρέπεια να μεταφέρουν σε γραπτό λόγο όσα σπούδαζαν προφορικά, αν και χρησιμοποιούσαν το ελληνικό αλφάβητο για να γράψουν. Οι δε ιρλανδοί Δρυίδες χρησιμοποιούσαν ένα δικό τους αλφάβητο, το Όγκαμ. Όλες οι τελετές ετελούντο στα δάση όπου οι Δρυίδες λέγονταν ότι εξασκούσαν τις μαγικές τους δυνάμεις: αλλαγή του καιρού (πβ. Τελχίνες), θηριομορφισμό, ικανότητα να γίνονται αόρατοι, μαντική τέχνη. Επίσης, λέγεται γι’ αυτούς ότι χρησιμοποιώντας το «αυγό του ερπετού», δηλαδή μια σφαίρα από κρύσταλλο, μπορούσαν να εξορκίζουν θανατηφόρες κατάρες. Ίσως, αν εξαλείψουμε τις κάποιες υπερβολές στις λαϊκές δοξασίες, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι οι Δρυίδες υπήρξαν θεραπευτές (όπως άλλωστε όλοι οι ιερατικές τάξεις της αρχαιότητας, όλων των θρησκειών γνώριζαν τα θεραπευτικά μυστικά της φύσης), ότι μπορούσαν να κινούνται αθόρυβα και απαρατήρητοι χρησιμοποιώντας το φυσικό περιβάλλον για κάλυψη και ότι γνώριζαν την τέχνη παρατήρησης των φυσικών φαινομένων ώστε να μπορούν να προβλέψουν τον καιρό. Εκτός του ότι είχαν αξιοθαύμαστες και σπάνιες γνώσεις για την φύση, για τα καιρικά φαινόμενα, για τα ουράνια κοκ είχαν και άριστες γνώστες των απόκρυφων (μαντικές ικανότητες, θηριομορφισμός, πιθανότατα γνώση ενεργειακής προβολής και εκμετάλλευσης αυτής κλπ). Για την ψυχή πίστευαν πως ήταν άφθαρτη, όπως επίσης και το σύμπαν, αλλά κάποια στιγμή το νερό και η φωτιά θα επικρατήσουν. Είχαν έντονο, όπως φαίνεται, το αίσθημα του δικαίου και θεωρούντο «οι δικαιότεροι των ανθρώπων» (Στράβων). Έτσι δικαιολογείται και η φήμη ότι αποτελούσαν ένα διεθνές δικαστήριο («διεθνείς δικαστές» τους αποκαλεί ο Διόδωρος ο Σικελιώτης) που εκδίκαζε νομικές υποθέσεις ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου μεταξύ των διαφόρων κελτικών φύλων της Γαλατίας. Η θέση, γενικά, ενός Δρυίδη ήταν πολύ ανεβασμένη και υπήρξε και ανώτερη ακόμα και του ίδιου του βασιλιά.
Μια άλλη καταγραφή που έχουμε για τα τελετουργικά δρώμενα των Δρυίδων προέρχεται από τον Ρωμαίο συγγραφέα Πλίνιο ο Πρεσβύτερος (23/24 – 79 μ.Χ.) που κατέγραψε την Δρυιδική τελετή θερισμού γκυ της Βελανιδιάς (ιερό δέντρο των Δρυίδων). Αναφέρεται ότι την έκτη μέρα της νέας Σελήνης, ένας ιερέας ντυμένος στα λευκά σκαρφάλωνε στην Βελανιδιά και έκοβε γκυ χρησιμοποιώντας ένα χρυσό δρεπάνι. Το γκυ δεν έπρεπε να αγγίξει την γη και χρησίμευε σε τελετή γονιμότητας. Ακόμα και σήμερα επιβιώνει σε όλες τις αγγλόφωνες χώρες η πρακτική αυτή, όπου κατά την διάρκεια των Χριστουγέννων υπάρχει το έθιμο να φιλιούνται τα ζευγάρια κάτω από ένα κρεμασμένο γκυ, για να εξασφαλίσουν την γονιμότητα.
Άλλη καταγραφή αναφέρει την Δρυιδική εορτή για το καλωσόρισμα του νέου έτους. Τα δρώμενα αυτής παραμένουν ζωντανά μέχρι σήμερα μέσω της Γουικανής αντίστοιχης εορτής Σαμέιν. Κατά την ημέρα αυτήν πιστεύεται ότι τα πνεύματα και οι ψυχές των νεκρών ζωντανεύουν στην γη. Η πασίγνωστη σύγχρονη εορτή των αγγλόφωνων λαών Halloween είναι σίγουρα απόηχος του Δρυιδικού Σαμέιν. Ένα άλλο στοιχείο που θρυλείται για τους Δρυίδες ήταν ότι προέβαιναν σε ανθρωποθυσίες. Αυτό μάλλον αποτελεί ισχυρισμός των Ρωμαίων παρά ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Οι Ρωμαίοι έβλεπαν ανθρωποθυσίες εκεί που δεν υπήρχαν, ιδίως αν αυτοκράτορες ήταν κανένας Νέρων ή κανένας Καλιγούλας. Οι ίδιοι, προκειμένου να αποκτήσουν πιθανότατα ερείσματα για τον επεκτατισμό τους και την δική τους εγκληματική δράση (ο αρχηγός της κελτικής αντίστασης κατά της Ρώμης Vercigetorix αλυσοδεμένος εσύρθη και στραγγαλίστηκε τελετουργικά στο Τουλιάνουμ, στη βάση του Καπιτωλίου, όπως και πολλοί άλλοι), ευαισθητοποιούντο σχεδόν για τελετουργικές ανθρωποθυσίες.

Γιατί χάθηκε η γνώση;

Πραγματικά οι γνώσεις μας για την δρυιδική σοφία είναι χαμένες, ωστόσο, όμως, παραμένει ζει μέχρι σήμερα. Το ερώτημα που τίθεται είναι: Πως χάθηκαν οι γνώσεις αυτές αφού δεν υπήρξε κάποια διακοπή στη συνέχεια;
Για την απώλεια των βαθύτερων απόκρυφων γνώσεων του Δρυιδισμού ευθύνονται κατά κύριο λόγο οι Ρωμαίοι. Αυτήν τουλάχιστον την απορία εξέφρασε ο Πλίνιος Πρεσβύτερος. Όταν οι Ρωμαϊκές λεγεώνες κατέκτησαν το θρησκευτικό κέντρο των Δρυίδων στο κέλτικο νησί-κάστρο Μόνα (το σημερινό Άνγκλεσεϋ, έξω από την Ουαλία), κατέσφαξαν όλους τους Δρυίδες ιερείς που βρήκαν εκεί και κατέστρεψαν εκ θεμελίων το κάστρο, μαζί με τις ελάχιστες καταγραφές της γνώσης. Οι μόνοι επιβιώσαντες εκ των Δρυίδων ήταν εκείνοι που απλά δεν βρίσκονταν εκεί εκείνη τη στιγμή, οι οποίοι και ήταν οι γνώστες της χαμένης για μας σήμερα σοφίας. Με αυτόν τον βίαιο τρόπο εξαφανίστηκε η «καρδιά» της θρησκείας. Όσοι εναπέμειναν προσπάθησαν να συνεχίσουν την παράδοση διδάσκοντας στους απογόνους τους όλα όσα τους είχαν παραδοθεί από τους προγόνους, όπως επίσης επεχείρησαν και να αποκαταστήσουν την χαμένη γνώση μελετώντας και αναζητώντας. Βαρύτατο πλήγμα για τον Δρυιδισμό – αλλά κι όχι μόνο - ήλθε αρκετά μεταγενέστερα με το λεγόμενο «κυνήγι των Μαγισσών» κατά τον Μεσαίωνα. Έτσι κλονίστηκε περισσότερο η ήδη κλονισμένη διαιώνιση της Δρυιδικής παράδοσης. Ελάχιστοι κατάφεραν να μεταφέρουν την παράδοση στους νεότερους και -όπως ήταν φυσικό- η γνώση εκφυλίστηκε και «συρρικνώθηκε» σημαντικά.

Ο Δρυιδισμός στη σύγχρονη εποχή

Ο Δρυιδισμός υπήρξε παράδοση που ως αξίες της είχε τον σεβασμό και την λατρεία της Φύσης. Οι σύγχρονοι Δρυίδες απέχουν πολύ από τους αρχαίους Κέλτες Δρυίδες λόγο έλλειψης της αρχαίας γνώσης. Οπότε δικαιούμαστε να μιλάμε όχι πια Δρυιδισμό αλλά για νεο-δρυδισμό. Καθώς η αυθεντική παράδοση έχει κατά πολύ χαθεί, ο νεο-Δρυιδισμός καλύπτει όλα αυτά τα κενά σημεία με τελετουργικά άλλων Παγανιστικών θρησκειών, κυρίως της ελληνικής και λιγότερο της σαμανικής, που όμως τα συνταιριάζει με τέτοιο τρόπο που να φαίνονται σαν να ανήκουν στην αυθεντική Δρυδική φιλοσοφία. Ωστόσο ο νεο-Δρυιδισμός είναι μία παράδοση που ζει ακόμα και ενεργοποιείται παγκοσμίως, κυρίως δε στις αγγλόφωνες χώρες. Μεγάλος αντιπρόσωπος του κινήματος αποτελεί το Δρυιδικό Τάγμα Order of Bards Ovates and Druids (OBOD).

Metal Healing 20-21-22 Ιουλίου, Δράμα

Metal Healing 2007
Before The Journey
Στα τέλη του 2006 είχαμε μάθει σύσσωμη η μεταλλική κοινότητα για ένα τριήμερο φεστιβάλ που θα πραγματοποιούταν στην Σταυρούπολη της Ξάνθης. Πολλά ονόματα ακουγόντουσαν και κάποια απ’ αυτά συμφώνησαν στην τελική να συμμετάσχουν σε αυτό το μεγαλειώδες γεγονός για τα δεδομένα της Ελλάδας και ειδικότερα της Βόρειας Ελλάδας. Εγώ όντας ενθουσιασμένος με αυτό το γεγονός αποφάσισα με άλλα δυο μέλη του περιοδικού ν’ ανέβουμε και να το καλύψουμε. Όμως μέσα στην Άνοιξη το φεστιβάλ αλλάζει χώρο και μετατίθεται στον Ε.Ο.Τ. Θεσσαλονίκης, κάτι σειρήνες αρχίζουν να ηχούν στα αυτιά μας περί πιθανής αναβολής του. Εισιτήρια έρχονται στα χέρια μας και μια βδομάδα πριν την αναχώρηση μας, μαθαίνουμε ότι έχει αλλάξει πάλι τοποθεσία το φεστιβάλ και αρχίζουμε να φοβόμαστε μπας και ανεβαίνουμε 1250km για το τίποτα.

The Departure 7:15
Στεκόμαστε στο λιμάνι του Ρέθυμνου για να μας μαζέψει το λεωφορείο για το λιμάνι της Σούδας(και όχι για το ψυχιατρείο). Επικρατεί περίεργη ησυχία στη διαδρομή για Σούδα, μόνο κάτι συζητήσεις με τον ξάδερφο για την κατάντια του Ελληνικού ποδόσφαιρου χάλαγαν την ηρεμία. Φτάνουμε στο λιμάνι της Σούδας και κατευθυνόμαστε με ένα σωρό μπαγκάζια στο πλοίο Πρέβελη με το όποιο και θα αναχωρούσαμε. Μετά τον έλεγχο των εισιτηρίων, ανεβαίνουμε στο κατάστρωμα όπου βρίσκουμε τον τρελό photo-reporter του περιοδικού, Jim. Συζητάμε γενικά για το ταξίδι και για το τι οικονομίες θα κάνουμε.
The Sea journey 8:00
Μέχρι τις 11 το βράδυ μας ακούει όλο το κατάστρωμα, εκτός απ’ τον northwind ο οποίος κοιμόταν τον ύπνο του δικαίου και ή τύχη του δούλευε όπως είδε και ο ίδιος στα videos. Εφόσον δεν είχε άλλο ενδιαφέρον το κατάστρωμα λόγω του ότι είχε μείνει λίγος κόσμος για να μας ανέχεται, την κάναμε για το σαλόνι. Γύρω στις 3 λέμε να κοιμηθούμε. Ο γραφών όμως μπορεί να κοιμήθηκε και δυο ώρες.
The Train Journey 9:30
Παίρνουμε την απαραίτητη δόση βρώμας απ’ τον Πειραιά και κατευθυνόμαστε για σταθμό Λαρίσης με λιγοστό ύπνο ο καθένας στη διάθεση του. Φτάνουμε σταθμό Λαρίσης και ηρεμούμε για λίγο. Βγάζουμε εισιτήρια και επιβιβαζόμαστε στο τρένο. Η διαδρομή ξεκινάει και εγώ προσπαθώ να κοιμηθώ αλλά τίποτα. Άρα “A piece of mind” στο discman και «Καθημερινή» στα χέρια για τις πρώτες ώρες του εξάωρου ταξιδιού. Αν θυμάμαι καλά μόνο δυο κοιμόντουσαν απ’ την παρέα. Όσοι κάνετε τη διαδρομή Αθήνα-Θεσσαλονίκη, θα βαρεθείτε απίστευτα Βοιωτία και Φθιώτιδα.

Beautiful Salonica! 15:30
Φτάνουμε στη Θεσσαλονίκη και είμαστε όμοιοι με τα zombies που παίζουν στο “Resident Evil”. Προσωπικά πιο εξουθενωμένος δεν έχω νιώσει ποτέ μου. Προσπαθούμε να βρούμε ταξί μέσα στο απέραντο εργοτάξιο που ονομάζεται συμπρωτεύουσα, τζίφος για ένα μισάωρο. Μόλις βρίσκουμε πέφτουμε σ’ ένα απίστευτο μποτιλιάρισμα στη λεωφόρο Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι να φτάσουμε Βασιλίσσης Όλγας όπου και θα διαμέναμε σε φιλικό σπίτι. Πέφτουμε κομμάτια σε πατώματα και κρεβάτια. Ξυπνάμε και έχει νυχτώσει.

Night in Salonica 22:00
Πραγματικά η νύχτα σε αυτή την πόλη από τότε που είχα πρωτοέρθει με εκστασιάζει. Θα την χαρακτήριζα μια πόλη μέσα στα φώτα. Πολύ φωτεινή πόλη. Προτεραιότητα αποτελούσε σαβούρωμα σε πιτσαρία στην Τσιμισκή. Μετά ποτάκι με τον Θερμαϊκό στα πόδια μας στην αρχή της πλατείας Αριστοτέλους. Θέλαμε πάρα πολύ να πάμε Eightball για διάφορους λόγους δε πήγαμε. Κρίμα, γιατί είναι γαμάτο club και βρίσκεται και στην καλύτερη περιοχή της πόλης, τα γνωστά Λαδάδικα. Πίσω σπίτι πάλι γιατί είχαμε ξύπνημα πολύ νωρίς, τουλάχιστον αυτοί που ανήκουμε στο περιοδικό.

Πρώτη Μέρα
Main Stage: Rage-Orphaned Land-Nightstalker-Aborted-Deviser-Leave’s Eyes-Wastefall-Infidel-Silent Rage
Second Stage: Obduction-Crossfire-Bare Infinity-Embraced Depart κ.α.

The Bus Journey 9:00
Αυτό το σκέλος θα έπρεπε να χωριστεί σε δυο μέρη. Το ένα είναι το ταξίδι από το σπίτι που διαμέναμε για το σταθμό ΚΤΕΛ και το άλλο από το σταθμό για τη Δράμα. Παίρνουμε εισιτήρια και βλέπουμε ένα άτομο από τη φυλή μας να είναι στο λεωφορείο. Μετά από δυο ώρες διαδρομή, φτάνουμε Δράμα. Προλαβαίνουμε στο παρά πέντε το λεωφορείο για κοκκινόγια, εκεί κοντά ήταν η τοποθεσία που θα πραγματοποιούταν το φεστιβάλ.

The Arrival 11:30
«Επιτέλους!!!» Αναφώνησα όταν κατέβηκα απ’ το λεωφορείο. Περνάμε από check εισιτηρίων και εισερχόμαστε στο χώρο, τον οποίο θα χαρακτήριζα ιδανικό και πανέμορφο. Μπροστά σε χώρους μεγάλων ευρωπαϊκών φεστιβάλ, μπορεί να σταθεί αξιοπρεπέστατα δίπλα τους. Κατευθυνθήκαμε στο χώρο όπου θα διαμέναμε, ένας πολύ όμορφος χώρος με την απαραίτητη σκιά για να μη σε κάψει ο ήλιος αρχές Ιουλίου.
Ξεκίνησα να παρακολουθώ τους πολύ καλούς Obduction στη δεύτερη σκηνή , όμως ο ήχος τους έκανε τα νεύρα κρόσσια και δεν ολοκλήρωσαν το set τους. Αν θυμάμαι καλά, μετά η δεύτερη σκηνή δεν λειτούργησε καθόλου και οι Bare Infinity έπαιξαν στο main stage.
Infidel: το group του Κισατζεκιαν προσπάθησε να ξεσηκώσει με το heavy/doom του το λιγοστό κοινό αλλά τίποτα. Κατά τη γνώμη έπρεπε να λείπουν τα ειρωνικά σχόλια για την metal bolt productions απ’ τον τραγουδιστή γιατί δε βοηθάνε σε τίποτα.
Deviser: Ο φίλος μας ο Μάνθος και η παρέα τους τα πήγαν εξαιρετικά και δεν αντιμετώπισαν προβλήματα είτε με το κοινό είτε με τον κόσμο ο οποίος ήταν περισσότερος από πριν.
Nightstalker: Οι βετεράνοι του Ελληνικού stoner μας απέδειξαν γιατί είναι μια από τις καλύτερες μπάντες στην Ευρώπη στο χώρο που κινούνται. Παίξανε κομμάτια από το τελευταίο άλμπουμ τους αλλά και από πιο παλιά. Δεν πρόλαβα να δω όλο το show τους και δεν ξέρω αν έπαιξαν καμία διασκευή. Εξαιρετικός ήχος και φοβερή εμφάνιση από ένα συγκρότημα που αξίζει πολλά και έχει να μας δώσει ακόμα περισσότερα.
Aborted: Εκπληκτική εμφάνιση από τους βέλγους death metallers. Έπαιξαν κομμάτια από την τελευταία τους δουλειά. Οι κιθαρίστες ήταν όλα τα λεφτά, φοβερή τεχνική επί σκηνής. Ο κόσμος ήταν περισσότερος και υπήρχαν τα πρώτα mosh pits της βραδιάς. Πολύ λογικό για το είδος που παίζουν τα παλικάρια. Ρέστα έδωσε ο τραγουδιστής ο οποίος χτυπιόταν ανελέητα.
Orphaned Land: Οι ισραηλινοί metallers παρέδωσαν τα διαπιστευτήρια τους. Τους παρακολουθώ απ’ την εποχή του “Beloved Cry” και δεν μ’ έχουν απογοητεύσει. Καιρός ήταν να τους δούμε και live. Όμορφο δέσιμο σε μια δυνατή σκηνική παρουσία με υπέροχη ατμόσφαιρα. Έπαιξαν κομμάτια απ’ το τελευταίο τους άλμπουμ, απ’ το “Mabool” και απ’ το demo τους. Με άφησαν ευχάριστα έκπληκτο. Ανυπομονώ ν’ ακούσω το νέο τους άλμπουμ.
Leave’s Eyes: Δεν τους ξέρω καλά και την Liv δεν την παρακολουθώ από τότε που άφησε τους Theatre Of Tragedy. Το συγκρότημα έπαιξε αξιόλογα και γέμισε το κενό πριν τους Rage.
Rage: Καλώς την παρέα του Peavy, δεύτερη φορά τους βλέπω και είναι ακόμα καλύτεροι. Έπαιξαν κομμάτια όπως: “Down”, “Black In Mind”, “Higher Than The Sky”. Να σας πω την αλήθεια δε θυμάμαι άλλα. Μπορώ να σας πω όμως ότι έπαιξαν εκπληκτικά με περίσσια όρεξη. Βρισκόντουσαν σε εξαιρετική φόρμα και ο drummer τους τα «έσπασε» στο solo του, όπως και Victor στο κιθαριστικό. Πραγματικά εντυπωσίασαν με την εμφάνιση τους. Κατάρες στο μαλακισμένο που πέταξε το μπουκάλι στον Peavy.
After the show: τι?!?!?! Την πέσαμε στη σκηνή ξεροί και με καθόλου όρεξη να δούμε ολόκληρο το strip live show.

Δεύτερη μέρα
Septic Flesh-The Haunted-Nightrage-Mystic Prophecy-Moonsorrow-Lunar Sea-L.O.S.T.-Distortion Of Perception
Second Stage: Wotan-Marauder-Strikelight-Definitive-Dimlight

Άγριο ξύπνημα μέσα στην φύση και άμεση προτεραιότητα ένα καλό ντους μιας και βρωμάγαμε όλοι. Κάτι καλό ακουγόταν απ’ τη δεύτερη σκηνή και είπα να πεταχτώ μια βόλτα. Οι Dimlight έκαναν soundcheck και έπαιξαν ένα ολόκληρο κομμάτι, αυτή η μπάντα τα «σπάει». Αργότερα την κάναμε για να κατέβουμε Δράμα για προμήθειες…όμως κάπου χαθήκαμε στο δρόμο…γιατί πήγαμε απ’ την αντίθετη κατεύθυνση και έτσι βρεθήκαμε κοντά σε κάτι χωριά. Ευτυχώς ήρθε και μας μάζεψε για καλή μας τύχη ένα λεωφορείο. Πήγαμε Δράμα και πραγματοποιήσαμε εισβολές σε σούπερ μάρκετ. Γυρίσαμε στο χώρο του φεστιβάλ πετυχαίνοντας:
L.O.S.T.: Πολύ καλό thrash/death από τους Ρουμάνους οι όποιοι έπρεπε να τύχουν καλύτερης αποδοχής απ’ το κοινό. Εμένα μου άρεσαν, αφήστε που σαν τύποι δίνουν ρέστα.
Lunar Sea: Οι Ιταλοί…Children Of Bodom δεν έχουν να ζηλέψουν και πάρα πολλά από τους Φιλανδούς συνάδελφους τους. Πολύ όμορφο και μελωδικό death metal με progressive αποχρώσεις. Το group στήθηκε πολύ καλά στη σκηνή και ήταν γεμάτο ενέργεια. Έπρεπε να τύχουν και αυτοί καλύτερης αποδοχής απ’ το κοινό.
Moonsorrow: Οι ξεχασμένοι από μένα, Moonsorrow. Αυτούς τους θεωρούσα πάντα φλύαρους λόγω των μεγάλων σε διάρκεια κομματιών τους. Η σκηνική τους παρουσία με εξέπληξε ευχάριστα, όπως και η απόδοση τους σε κομμάτια δύσκολα. Με μια λέξη: Επαγγελματίες.
Mystic Prophecy: Ένας φίλος απ’ τα παλιά μας επισκέφθηκε. Ο Δημήτρης Λιαπάκης και η μπάντα του ήταν εκπληκτικοί. Έπαιξαν κομμάτια από το νέο τους άλμπουμ “Satanic Curses” και από το προηγούμενο τους “Savage Souls”. Οι Mystic Prophecy ήταν γεμάτοι δύναμη και ενέργεια, κατευχαρίστησαν τον κόσμο που τους παρακολούθησε με δυναμικό και τραχύ power metal τους. Αναλλοίωτοι στον χρόνο.
Nightrage: Η παρέα του Μάριου μας έδωσε ένα γερό χτύπημα με το μελωδικό και οργισμένο death metal τους. Έπαιξαν κομμάτια από το νέο τους άλμπουμ “A new disease is born” και από το πρώτο τους άλμπουμ. Αυτή η μπάντα με τα ταλέντα που κουβαλάει έχει να μας δώσει πάρα πολλά ακόμα. Όταν ακολουθείς τον δρόμο σου και ζεις το όνειρό σου, ο οπαδός που σε ακολουθεί νιώθει εξίσου τυχερός που ακούει τέτοια μουσική. Ένα καλό πρόγευμα για το κυρίως πιάτο.
The Haunted: Οι Σουηδοί super stars μας διέλυσαν και προσπαθούσαμε να μαζέψουμε τα κομμάτια μας μετά το πέρας όλων των γκρουπ. Τους Σουηδούς τους παρακολουθούσα για δεύτερη φορά, αυτή την φορά όμως με ξέκαναν με τους ύμνους έπαιξαν. Έπαιξαν κομμάτια από το νέο τους άλμπουμ αλλά και από τα δυο πρώτα. Αποκορύφωμα το “Buller Hole”, της πουτάνας στο Mosh pit!
Septic Flesh: Τον Σπύρο και την μπάντα του τους είδα από μακριά γιατί ήμουν κομμάτια. Μαζί με τους Rotting Christ είναι απ’ τις καλύτερα σχήματα στο χώρο του ακραίου metal. Έπαιξαν κομμάτια απ’ όλα σχεδόν τα άλμπουμ τους και ένα ή δυο απ’ το επερχόμενο υλικό τους. Κορυφαία σκηνική παρουσία και επαγγελματική απόδοση όλων των κομματιών χαρακτηρίζουν την εμφάνιση τους. Κορυφαίες στιγμές: “Marble Smiling Face”, “Little Music Box”, “Εσοπτρον”, “The Eldest Cosmonaut”, “Faust” και “Unbeliever”.
After The Show: Παρότι ήμουν κομμάτια και οι άλλοι είχαν πάει να την πέσουν, έκατσα να δω ένα show με κεριά. Τίποτα αξιόλογο, βαριόμουν απίστευτα και σχεδόν κοιμόμουν όρθιος. Όπως και οι περισσότεροι εκεί…

Τρίτη Ημέρα
Main Stage: Destruction-Firewind-Pentagram-Naer Mataron-Ektomorf-Crossover-Inactive Messiah-Emerald Sun-Demenzia
Second Stage: Koronzon-Hot Stuff-Nadir-Hard Slan-Sprectal Realms-Profane Prayer

Άγριο ξύπνημα και πάλι και κατευθείαν στα ντους για να φύγει όλο το βασίλειο των εντόμων δίπτερων, λεπιδοπτέρων, ακάρεων και ότι άλλο κάτσει! Μόλις πραγματοποιήθηκε αυτή η άκρως επιτακτική ανάγκη, σαβούρωμα και εμπρός για να δω τους πολύ καλούς κατ’ εμέ Koronzon στη δεύτερη σκηνή.
Koronzon: Αυτή η μπάντα είναι όλα τα λεφτά, πολύ όμορφο ακραίο metal που δε χρήζει ταμπέλας. Είναι κάτι ανάμεσα σε thrash και death. Η μπάντα μέσα σε αντίξοες συνθήκες και μπροστά λιγοστό κοινό έδωσε τα πάντα για να μην πάει στράφι όλο αυτό το ταξίδι που έκαναν. Εμένα με ικανοποίησαν απολύτως και δε θα με χάλαγε αν κατέβαιναν μια βόλτα και στη μεγαλόνησο.
Αμέσως μετά, πετάχτηκα στη main stage για να παρακολουθήσω τους:
Emerald Sun: Μπράβο στα καρντάσια απ’ την Καλαμαριά της συμπρωτεύουσας. Τους παρακολουθώ απ’ την εποχή που κυκλοφορούσαν τα demo τους, όμως δε τους έδινα και πολύ σημασία. Τώρα που κυκλοφορούν το νέο τους άλμπουμ θα τους παρακολουθώ ανελλιπώς. Έπαιξαν μελωδικό power metal βγαλμένο απ’ την εποχή των “Keepers…” των Helloween και του “Land Of The Free”. Πραγματικά μια πολύ αξιόλογη μπάντα.
Crossover: Οι Crossover είναι κορυφαίοι και δε σηκώνω κουβέντα. Ο Zion έτρεχε σαν τον βέγγο σε όλο το φεστιβάλ και σηκώθηκε και έπαιξε και μάλιστα μας πήρα τα μυαλά τόσο με τα κομμάτια της μπάντας του όσο και με την πολύ καλή διασκευή στο “Sign of evil existence” των Rotting Christ. Έτσι απλά, αυτή η μπάντα δεν χρειάζεται πολλές αναλύσεις.
Μετά ήρθαν τα παρατράγουδα για εμάς. Μιας και είχαμε το πρόβλημα της ελεύθερης μετακίνησης στη Δράμα και πίσω στο χώρο αλλά και γενικά του ταξιδιού. Κάναμε μια τεράστια βλακεία να μην κλείσουμε εισιτήρια επιστροφής με τον Ο.Σ.Ε. και έτσι πήραμε τηλέφωνο εκεί και μας είπαν ότι όλα είναι κλεισμένα. Κατά τις 7 το απόγευμα φτάσαμε στη Δράμα με ωτοστόπ και γυρνάγαμε την πόλη μέχρι να φτάσει 3:30 τα ξημερώματα οπότε και θα αναχωρούσαμε για Αθήνα.

"Καντήλια"
• Η διοργάνωση του φεστιβάλ ήταν πολλά υποσχόμενη αλλά όχι να την τρέχουν 4-5 άτομα.
• Γαμωτο!!!! Ενάμιση μήνα πριν ζήτησα πάσσο για να παίρνουμε συνεντεύξεις ως έντυπο και στο τέλος δεν είχαν το όνομα μας!Εντάξει, μου το έχουν ξανακάνει, αλλά για κάτσε ρε φίλε σου έρχομαι απ’ την άλλη άκρη της Ελλάδος για να σου καλύψω το φεστιβάλ και συμπεριφέρεσαι έτσι? Το αποτέλεσμα ήταν να τρέχουμε σαν τον Βέγγο για να πάρουμε κάποιες λιγοστές αράδες από την εκάστοτε μπάντα. Έλεος!
• Η κατάσταση με τον ΟΣΕ που δεν μπορείς να κάνεις τηλεφωνικά κράτηση εισιτηρίων μια ημέρα πριν.
• Η δεύτερη σκηνή που την πρώτη ημέρα δε λειτούργησε καθόλου αλλά και τις επόμενες ημέρες που υπήρχαν πολλά προβλήματα σε αυτή.
• Την έλλειψη συγκοινωνίας για να πάμε Δράμα από τον χώρο του φεστιβάλ.
• Ο λιγοστός κόσμος. Καθίστε ρε καρντάσια, 24 άτομα από την Κρήτη και 40 από τη Σαλόνικα τη συμπρωτεύουσα της χώρας? Ντροπή, έτσι?
• Έχασα Firewind,destruction,Pentagram,Naer mataron!!! Ανάθεμα σας!!!





Παραλειπόμενα
• Στην αρχή του ταξιδιού όταν φτάσαμε στο λιμάνι της Σούδας και ανεβήκαμε στο πλοίο και τακτοποιηθήκαμε, κατεβήκαμε και εισβάλαμε σαν τους Ούνους σε ένα mini market. Πήραμε αλκοόλ, γάλατα, πατατάκια και ένα κάρο χρήσιμα πράματα. Γαμώτο, Έπρεπε να τραβηχτεί video η έντρομη υπάλληλος.
• Όσο ήμασταν στο σαλόνι και μέχρι να κοιμηθούμε πίναμε αψέντι και πετάγαμε ο ένας στον άλλον τα sleeping bag. Μια κοπέλα νεύριασε αλλά δε δώσαμε και πολύ σημασία.
• Όταν πέσαμε για ύπνο στο πλοίο, ήμασταν οι μοναδικοί που κοιμόντουσαν μέχρι τις 6:30 το πρωί, μέχρι που ήρθε ένα γκαρσόνι και μας ξύπνησε και μας την έλεγε άγρια. Είχαμε κοιμηθεί το πολύ δυο ώρες και είχαμε και αυτόν να κράζει πάνω απ’ τα κεφάλια μας. Έφαγε το απαραίτητο γράψιμο και κατεβήκαμε στον Πειραιά.
• Στον σταθμό Λαρίσσης μπήκαμε στη σειρά για τα εισιτήρια, όμως δεν είπαμε ότι είμαστε παρέα και έτσι μας έβαλε σε διαφορετικά βαγόνια. Κάναμε ολόκληρη ανακατάταξη της σειράς για να ξαναβγάλουμε εισιτήρια για το ίδιο βαγόνι τουλάχιστον.
• Η εκφράσεις τρόμου εμένα κα του Northwind όταν περνάγαμε από τη γέφυρα του γοργοποτάμου κοιτάζοντας τον φορέα γκαντεμιάς ονόματι ξάδερφο!
• Όταν φτάσαμε στο σπίτι της φίλης μας Μάρθας όπου δεν μπορούσαμε να ανοίξουμε την πόρτα της και μας είχε πει να μην κάνουμε φασαρία γιατί η σπιτονοικυρά της δεν έπρεπε να μάθει ότι θα μέναμε εκεί γιατί θα έκανε έφοδο.
• Ο ταξιτζής που μας γύρισε απ’ τα Λαδάδικα που την είχε δει Raikonen και κυνήγαγε μια BMW για να την προσπεράσει και να δει την γκόμενα που καθόταν στη θέση του συνοδηγού. Φτάσαμε σώοι και αβλαβείς.
• Όταν ξυπνήσαμε αξημέρωτα και είδαμε τι είχε κατεβάσει ο Κώστας όταν κοιμόμασταν. Πάει ο θείος Jack…Α! Θα ήθελα να ζητήσω συγνώμη απ’ την Μάρθα που τράβηξα με την κάμερα τα ξεχασμένα DVD που δεν είχε γυρίσει και το έμαθε ο αδερφός της ο Ζακ και τα πήρε!
• Όταν φτάσαμε Δράμα και είδαμε ότι ήμασταν οι μοναδικοί που δεν είχαν σκηνή, αλλά μόνο υπνόσακους.
• Το ωτοστόπ που κάναμε και μας πήρε ένα παλικάρι απ’ τη Λάρισα και την ατάκα που πέταξα όταν μιλάγαμε για Black metal. «Οι Naer Mataron είναι άλλου παπά ευαγγέλιο» και ανταπάντησε «τι λες?θα ρίξει φωτιά και θα μας κάψει!».
• Το γυρολόι του αψέντι σε όλο το φεστιβάλ και οι υπογραφές των the haunted επάνω στο μπουκάλι. Όλοι μας κοίταζαν παράξενα.
• Οι «βόμβες» σφηνάκια του Νάστου όσο ήμουν στην άλλη παρέα από το Ρέθυμνο.
• Το σπασμένο νύχι μου στο πόδι στο τελευταίο κομμάτι των The Haunted, γκαντεμιά!
• Τα «σήκω-κάτσε» του Jimmy της άλλης παρέας απ’ το Ρέθυμνο στο moshing στους The haunted. Είναι θαύμα ότι έφυγε σώος.
• Το συνεχές τρέξιμο μας απ’ το πρωί μέχρι το βράδυ για συνεντεύξεις σε όλο το φεστιβάλ.
• Η έκπληξη μου όταν άκουσα ότι ο Γιώργος που έχει την εκπομπή Secret of steel έκανε τη διαδρομή Δράμα-Θεσσαλονίκη πήγαινε έλα πρωί και βράδυ αντίστοιχα. Χαράς το κουράγιο σου ρε φίλε…
• Τα all time classic σουβλάκια του φεστιβάλ.
• Oι ώρες που γυρνάγαμε σαν τα κοράκια στην πόλη της Δράμας όλη τη νύχτα σχεδόν για να περάσει η ώρα και να πάρουμε το τρένο.
• Η κατάσταση μας 3:30 το πρωί που βλέπαμε σαν οπτασία το τρένο να έρχεται.
• Μόλις μπήκαμε στο τρένο, η κατάσταση χειροτέρευε. Δεν είχαμε αριθμούς θέσεων και έτσι σε κάθε στάση μας σηκώνανε απ’ τις θέσεις.
• Κλείσαμε μάτι μετά τη Λάρισα!!!
• Ο Jimmy s που το έκανε μονοκόμματα το ταξίδι μέχρι τα Χάνια, παραλίγο να βλέπει πιγκουΐνους να πετάνε απ’ την εξάντληση. Εγώ κοιμήθηκα 14 ώρες. Ο Northwind βολόδερνε στο λεκανοπέδιο ντάλα μεσημέρι(τα συμπεράσματα δικά σας).

Feel Sorry…
Στο ραδιοταξί ο «Τάκης» για το στήσιμο που έφαγε. Για την ακαταστασία στο σπίτι της Μάρθας. Στον πηγαιμό και συγκεκριμένα στο τρένο όπου κάτι κοπέλες είχαν τους σωστούς αριθμούς θέσεων και εγώ έλεγα ότι δεν χρειάζονται αριθμοί για τις θέσεις, Άντε γεια! Στους Λαρισαίους όπου στον πηγαιμό όταν φτάσαμε Λάρισα, ο Northwind είπε φωναχτά: «Τι είναι η Λάρισα? Μια κουτσουκέλα σ’ ένα κάμπο…», πάλι καλά που δε φάγαμε ξύλο.

Thanks to…
Τους ανθρώπους που μας εξυπηρέτησαν κάνοντας ωτοστόπ οποιαδήποτε στιγμή της κάθε ημέρας, τον Δημήτρη Λιαπάκη που με έβαλε μέσα για να πάρω συνέντευξη για τους Mystic prophecy.Ακόμα ευχαριστούμε τα μέλη των Rage, Leave’s eyes,L.O.S.T. και Orphaned land που μας δεχτήκαν για συνεντεύξεις. Τον Zion που μας εξυπηρετούσε κάθε τρεις και λίγο. Τον σταθμάρχη που μας εξυπηρέτησε και με το παραπάνω για να μπούμε στο τρένο, έστω και χωρίς θέσεις και φυσικά τη Μάρθα για τα κλειδιά.

Hails to…
Bloodcult team, secret of steel και όλη την παρέα από το Ρέθυμνο. Αχιλλέα και Γιάννη από Αθήνα, Σοφία από Metal hammer, Στράτο από Metal Invader, Σπύρο από Septic Flesh, τον συνεπώνυμο μου κιθαρίστα των Emerald sun, Obduction, Bare infinity, το φαινόμενο αντοχής Εύα (α ρε κολλητάρι), στην κορεάτισα/Κινέζα/Γιαπωνέζα (δεν γνωρίζω τι εθνικότητας ήταν) που της πήρα συνέντευξη για 20” όντας μεθυσμένος. Στους νοσηλευτές που υπήρχαν εκεί για κάθε ενδεχόμενο. Και σε όλες τις βορειοελλαδίτισσες!!!!